Panorama Namysłowa z 1750 roku
Interesującym dla mieszkańców Namysłowa zabytkiem kartograficznym jest niewątpliwie pochodząca z 1750 roku panorama naszego miasta autorstwa śląskiego rysownika Friedricha Bernharda Wernera. Na rycinie tej zobaczyć można Namysłów otoczony fosą, ziemnymi bastionami oraz murami miejskimi.
Kim był autor panoramy?
Friedrich Bernhard Werner był żyjącym w latach 1690-1776 niemieckim rysownikiem i rytownikiem. Urodził się we wsi Topola, nieopodal Kamieńca Ząbkowickiego, w biednej, chłopskiej rodzinie. Kształcił się w kolegium jezuickim w Nysie, po czym zaciągnął się do armii austriackiej, w której służył do roku 1711. Następnie odbył siedmioletnią wędrówkę po Europie. W latach 1726-27 pracował w kancelarii biskupa wrocławskiego Franciszka Ludwika von Pfalz-Neuburg (1664-1732), a w kolejnych latach na zlecenie augsburskich wydawców udał się w kolejną podróż po Europie, w czasie której miał rysować wszystko to, co jego zdaniem było godne odnotowania. Od 1733 roku wykonywał widoki miast Śląskich na zlecenie norymberskiego wydawcy Erbena. Właśnie jedną z takich wedut jest panorama Namysłowa.
Autoportret Friedricha Bernharda Wernera oraz jedno z jego dzieł, przedstawiające kościół w Strzelcach
Jakie obiekty znajdziemy na panoramie?
Na rycinie dominują najważniejsze budowle XVIII-wiecznego Namysłowa. Łatwo zauważymy na niej ratusz, zamek, a także dwa kościoły – farę św. Piotra i Pawła oraz franciszkański, noszący wówczas wezwanie św. Piotra z Alkantary. Widoczne są także bramy miejskie – zachodnia Wrocławska, wschodnia Krakowska oraz północna Wodna. Przy Bramie Wrocławskiej Werner umieścił ruinę kościoła szpitalnego, który spłonął w 1619 r. Najbardziej istotne zdaniem autora ryciny obiekty zaznaczył on numerami 1-21.
W tym miejscu pozwolę sobie zamieścić przetłumaczoną legendę panoramy
- 1 – Miejski kościół parafialny (farny, kościół św. Piotra i Pawła),
- 2 – Kościół franciszkanów,
- 3 – Klasztor franciszkanów,
- 4 – Zamek (wówczas własność Zakonu Krzyżackiego),
- 5 – Brama Wrocławska,
- 6 – Browar (budynek przyległy do bramy z lewej strony),
- 7 – Wüstete Kirch (ruina kościoła św. Ducha i św. Jerzego),
- 8 – Ratusz,
- 9 – Wielki Zajazd (późniejszy Hotel Goldene Krone),
- 10 – Zajazd pod Złotym Krzyżem (późniejszy Hotel zum Schwarzen Adler),
- 1 1 – Młyn miejski,
- 12 – Plebania,
- 13 – Szkoła,
- 14 – Brama Polska (bardziej znana jako Krakowska),
- 15 – Międzymurze strzeleckie,
- 16 – Magazyn
- 17 – Tymczasowy dom modlitwy (urządzony w 1742 r.) i magazyn,
- 18 – Polski tymczasowy dom modlitwy (późniejsza kaplica staroluterańska),
- 19 – Rzeka Widawa,
- 20 – Pustki, niezabudowane parcele,
- 21 – Stare Miasto (do 1945 r. Altstadt, do 31 grudnia 1950 r. osobna miejscowość).
Wśród ciekawostek należy wymienić:
- Brak hełmu wieży kościoła św. Piotra i Pawła – uległ on stopieniu podczas jednego z wielkich pożarów miasta, nową kopułę osadzono na szczycie wieży dopiero w 1788 r.
- Wyznaczoną parcelę pod cmentarz komunalny– znajdował się on na miejscu obecnego parku na Placu Wolności, a funkcjonował w latach 1811-1907.
- Pomnik św. Jana Nepomucena znajdujący się na Rynku – ufundował go w 1730 r. rajca miejski i późniejszy burmistrz Andreas Wachsmann. Od 1939 r. pomnik znajduje się obok bocznego wejścia do kościoła św. Piotra i Pawła.
- Staromiejski kościół posiadał wieżę – widać ją także na innej ilustracji Wernera, prawdopodobnie uległa ona zniszczeniu w latach późniejszych.
- Staw miejski – zbiornik wodny znajduje się w tym miejscu po dzień dzisiejszy.
Źródła ilustracji: Archiwum Cyfrowe TPNiZN, Zasoby portalu Wikimedia Commons.
Literatura: 1. W. Liebich, Chronik der Stadt Namslau von Begründung derselben bis auf die neueste Zeit: Nach einer im Namslauer Stadt-Archiv befindlichen Chronik bearbeitet, Namslau 1862; 2. M. Goliński, E. Kościk, J. Kęsik, Namysłów. Z dziejów miasta i okolic, Namysłów 2006.
