ONA – czyli o namysłowskiej architekturze

Klasycyzm – okres w sztuce i architekturze trwający w przybliżeniu w latach 1760-1830, który swoje inspiracje czerpał z architektury starożytnych Greków i Rzymian.

Powrót do korzeni

Przypadkowe odkrycie Herkulanum w 1709 r. oraz rozpoczęcie w 1748 r. prac archeologicznych w Pompejach spowodowało fascynację kulturą starożytnej Grecji i Rzymu oraz zwrot ku starożytności w sztuce i architekturze. Pełen przepychu, bogatej ornamentyki i iluzji barok zaczął być zastępowany odmiennym, spokojnym stylem czerpiącym inspirację z budowli Greków i Rzymian.

Klasycyzm i jego teoretycy

Głównym teoretykiem klasycyzmu był niemiecki historyk sztuki Johann Joachim Winckelmann, który w 1764 r napisał „Dzieje sztuki starożytnej”. Duży wpływ na architekturę klasycyzmu miały również dzieła Andrea Palladio, żyjącego w XVI w. włoskiego architekta i teoretyka architektury.

Po lewej: kościół Męczeństwa św. Jana Chrzciciela w Rychtalu (fot. Fabian Zurawa). Po prawej: kościół św. Jadwigi Śląskiej w Kamiennej.

Prostota i harmonia

Powstałe w nowym nurcie obiekty, zazwyczaj monumentalne, wznoszone były na planie prostokąta lub koła. Charakteryzowały się prostotą bryły, równowagą i harmonią proporcji oraz symetrią i geometrią,  dzięki czemu uzyskiwano wrażenie spokoju i ładu. W budowlach często stosowano kolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym frontonem – rozwiązanie takie pojawia się  zarówno w pałacach, w budynkach użyteczności publicznej, ale także w architekturze sakralnej.

Oszczędna dekoracja

Architekci oszczędnie dekorowali wznoszone budynki, gdyż głównym zadaniem zdobień było podkreślenie konstrukcji obiektu. Z motywów dekoracyjnych przeważały gzymsy, fryzy, girlandy oraz rozety.  Elewacje dzielono  pilastrami, kolumnami, boniowaniem i płaskimi płycinami nawiązując w ten sposób do budowli starożytnych. Okna były duże, często typu portfenetr (sięgały od sufitu do podłogi), dzięki czemu możliwe było równomierne doświetlenie pomieszczeń. Budynki miały stonowaną kolorystykę, dominowały odcienie bieli i beżu.

Rezydencja królewskich kochanek

Przyjmuje się, że jedną z pierwszych budowli wzniesionych w nowym stylu był Petit Trianon – powstały w latach 1762-1768 budynek mieszkalny na planie prostokąta zaprojektowany przez  Ange-Jacques’a Gabriela (1698-1782) na zlecenie króla Francji Ludwika XV (1710-1774). Był on przeznaczony dla metresy władcy, Madame de Pompadour (1721-1764). Zmarła ona jednak kilka lat przed ukończeniem obiektu, a pałacyk przypadł nowej kochance króla, Madame du Barry (1743-1793).

Kochanki francuskiego króla Ludwika XV – markiza de Pompadour i hrabina du Berry (Wikimedia Commons).

Klasycyzm stanisławowski

W Polsce klasycyzm pojawił się za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798), który na swój dwór zapraszał architektów i artystów z Włoch i Francji.

Namysłowska recepcja stylu

Na terenie ziemi namysłowskiej również znajdują się obiekty wybudowane w wyżej opisanym stylu, m.in. kościół św. Jadwigi Śląskiej w Kamiennej, budynek kuźni w Jastrzębiu, kościół Męczeństwa św. Jana Chrzciciela w Rychtalu czy też pałac w Jakubowicach.

Zachęcamy was do wspierania naszej działalności. Zaproś działaczy TPNiZN na symboliczną kawę- https://buycoffee.to/tpnizn