Ptaki Ziemi Namysłowskiej #17
Przedstawiciele rodziny krukowatych kojarzą nam się raczej z ptakami upierzonymi w czerń i różne odcienie szarości. W swoich szeregach te niezwykle inteligentne zwierzęta mają jednak reprezentantów o piórach w kolorach znacznie weselszych. Sójka, bohaterka dzisiejszego artykułu, jest najlepszym tego potwierdzeniem.
Milion polskich sójek
Sójki zwyczajne (Garrulus glandarius) zamieszkują całą Europę, dużą część Azji oraz fragmenty afrykańskich wybrzeży Morza Śródziemnego. W Polsce są gatunkiem rozpowszechnionym, najczęściej spotykanym na nizinach. Szczególnie upodobały siebie bory Ziemi Lubuskiej. Krajowa populacja sójek liczy obecnie według ornitologów około 500 tysięcy par i wykazuje stale rosnącą tendencję. Często zdarza się, że zimujące w Polsce ptaki ze Skandynawii lub Rosji postanawiają zakładać w naszym kraju gniazda i wychowywać młode.
Zamiast śpiewać – skrzeczy
Ptak ten preferuje lasy o dużym udziale drzew liściastych. Spotkać można je jednak również w parkach, sadach i ogrodach. W czasie lęgów jest ptakiem skrytym, częściej widywanym poza tym okresem. Jesienią łączą się w stadka, złożone ze spokrewnionych ze sobą osobników. Młode sójki odbywają nietypowe „wycieczki krajoznawcze”, niezwiązane z zimowymi przelotami długie wyprawy. Komunikują się między sobą głośnym skrzeczeniem, śpiewa bardzo rzadko – świergocze wówczas lub bulgoce. Potrafi też naśladować odgłosy innych zwierząt lub zasłyszanych urządzeń.
Przysłowiowe wędrówki
Gniazdujące w Polsce sójki są osiadłe, we wrześniu i październiku przylatują osobniki przelotne, które pozostają na zimowiskach do wczesnej wiosny. Przeloty sójek i blisko z nimi spokrewnionych orzechówek (Nucifraga caryocatactes) przybierają co jakiś czas charakter inwazji – do Polski przylatują wtedy tysiące ptaków. To właśnie fakt pojawiania się w zimowe miesiące sójek w miejscach, gdzie normalnie nie występują, stworzył powiedzenie, że ten ptak „wybiera się za morze, ale wybrać się nie może”.
Wiosenne lęgi
Sójki znoszą jaja właśnie teraz – na przełomie kwietnia i maja. Samice składają 5-7 jaj, które wysiadywane są przez 16-17 dni. Jaja składane są w odstępach jednodniowych, a czas klucia piskląt liczony jest od dnia złożenia drugiego jaja. Przykładowo – jeśli sójka rozpoczęła dziś składanie jak i w gnieździe będzie ich sześć, to pisklęta wykluwać będą się od 20 do 24 maja. Jeśli dojdzie do utraty lęgu, to na przełomie maja i czerwca sójki powtórzą go, składając wówczas jedynie 3-4 jaja. Wysiadują oba ptaki, w pobliżu gniazda zachowując ciszę, co u tego gadatliwego zwierzęcia nie jest zachowaniem typowym.
Sójka nie jest wybredna
Pisklęta sójek opuszczają gniazdo po trzech tygodniach od wyklucia. Przez podobny okres są jeszcze dokarmiane przez rodziców. Dieta ptaka jest urozmaicona, różna zależnie od pory roku. Zawiera głównie pokarm roślinny – orzechy, żołędzie, owoce, ziarna zbóż. Wiosną i latem sójki żywią się również owadami i ich larwami, ślimakami, gryzoniami, jaszczurkami, a także jajami i pisklętami innych ptaków.
Pożyteczny ptak
W raczej nieświadomy sposób sójki przyczyniają się do rozsiewania dębów. Lubią bowiem magazynować w ziemi duże ilości żołędzi, a o tych „spichlerzach” zdarza im się zapomnieć. Pożyteczna jest również dzięki żywieniu się owadami, będącymi szkodnikami drzew.
Autorzy fotografii: Waldemar Kita i Dariusz Pawłowski
Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018.
