Nasz Dom Strzelecki

W ten zimowy wieczór chciałabym Wam zaprezentować przetłumaczony na język polski artykuł „Unser Schützenhaus„. Opowiada on o historii Namysłowskiego Bractwa Strzeleckiego (Namslauer Priviliigierte Schützengilde). Oryginalny tekst zaczerpnęłam ze strony stowarzyszenia Namslauer Heimatfreunde, zrzeszającego dawnych mieszkańców Ziemi Namysłowskiej oraz ich potomków.

Namysłowskie Bractwo Strzeleckie to obok zrzeszeń cechowych najstarsza organizacja powstała w naszym mieście. Jej początki sięgają roku 1434. Działalność bractwa po dziś dzień kontynuują osiadli w Republice Federalnej Niemiec potomkowie dawnych namysłowian.

Artykuł, którego autorem był Arthur Hosemann, poświęcony jest siedzibom Bractwa Strzeleckiego oraz strzelnicom, na których członkowie doskonalili swoje umiejętności. Powstał w roku 1934, z okazji jubileuszu 500-lecia gildii. Oddajmy głos autorowi:

Do roku 1846 stary Dom Strzelecki znajdował się w miejscu, gdzie dziś [tj. w roku 1934 – przyp. MM] są stajnie Hotelu Grimm. Strzelano stąd w kierunku siedziby Landrata [urzędu powiatowego. obecnie budynek Urzędu Miejskiego – przyp. MM] . Odległość wynosiła około 120 metrów. Kulochwyt był umieszczony na baszcie, która jest widoczna do dzisiaj na starym murze miejskim w pobliżu budynku urzędu powiatowego [mowa o Baszcie Prochowej, przyległej do budynków Urzędu Miejskiego – przyp. MM]. Ta instalacja przetrwała jeszcze przez wiele lat. Jednakże pomieszczenia samego starego Domu Strzeleckiego szybko okazały się niewystarczające, szczególnie po tym, jak gildia po ciężkiej walce o swoje przywileje, która miała miejsce w latach 1835-1838, zanotowała ogromny przyrost członków. W związku z tym, w roku 1846 podjęto decyzję o budowie nowej siedziby bractwa, która miała odpowiadać nie tyle bieżącym potrzebom, co duchowi tego ruchu. Ówczesny burmistrz Weisler wyraził zgodę na ten pomysł. Mimo to, większość radnych oraz szerokie kręgi mieszczan stanowczo sprzeciwiały się przedsięwzięciu. Wysłano nawet petycję do rządu pruskiego, by ten zablokował budowę. Kiedy to nie przyniosło skutku, gildia przystąpiła do pierwszych niezbędnych przygotowań. Kronikarz w jednym z fragmentów wyraża swoją radość z odniesionego sukcesu, mówiąc: „jednak musieli pozwolić na wykonanie zadania”. Dalej relacjonuje: „Gdy pierwsze drzewo padło, była to wielka radość dla bractwa. Po tym, jak wcześniej każdy członek naszego miejskiego towarzystwa strzeleckiego zadał mu trzy ciosy toporem leśnym, padło ono pod ciągłymi okrzykami 'hurra’. 23 marca kamień węgielny został położony przez pana burmistrza Weislera trzema uderzeniami młotka w kierunku starego Domu Strzeleckiego. Dzień ten zakończył się w radosnej atmosferze”.

Budowa przebiegła niemal bez wyjątku sprawnie; było to w dużej mierze zasługą wielu rolników i mieszkańców miasta, którzy w sposób bezinteresowny i z miłości do sprawy udostępnili zaprzęgi i środki finansowe. Dzięki temu budowa została zakończona w styczniu 1847 roku i została poświęcona 6 kwietnia tego samego roku pod nazwą „Zajazd przy Domu Strzeleckim”. Koszt budowy wraz z zakupem mebli wyniósł 6 000 talarów, z czego poza kilkoma setkami talarów zostały one wstępnie pokryte przez brata strzeleckiego, kupca Liebrechta. Jako właściciel gospody, do której należały kręgielnia, dziedziniec, ogród oraz kilka morgów ziemi uprawnej, gildia zawarła w 1850 roku trzyletnią umowę dzierżawy z handlarzem win. Czynsz wynosił 335 talarów rocznie. Umowa zawierała między innymi warunek, że pomieszczenia zarówno nowego, jak i starego Domu Strzeleckiego udostępniane bezpłatnie na potrzeby ośmiodniowego strzelania królewskiego oraz dwudniowego strzelania jesiennego.

W ciągu lat dzierżawca popadł w trudności ekonomiczne i wkrótce nie był już w stanie opłacać czynszu dzierżawnego. Nieruchomość została początkowo zakupiona przez magistrat, od którego w 1863 roku nabył ją ojciec obecnego właściciela, pan Adolf Grimm. W ciągu lat przeprowadził on prace remontowe i rozbudowę, które nadały nieruchomości wygląd, jaki ma dzisiaj. Przylegając do starego muru miejskiego, kompleks budynków rozciągał się od Bramy Krakowskiej z jej „Wieżą Prochową” aż do kościoła wspólnoty staroluterańskiej. Przy Schützenstrasse [obecna ulica Obrońców Pokoju – przyp. MM] znajdowała się mała przybudówka, znany starszym mieszkańcom Namysłowa jeszcze jako „Dom Toste” (nazwany od wcześniej tam mieszkającego mistrza linarskiego), który częściowo blokował wejście do „Zaułka Toste” [Tastegasse, obecnie fragment ulicy Fortecznej, przebiegający między ulicami Stanisława Dubois i Obrońców Pokoju – przyp. red.]. Początkowo domek stał bezpośrednio przy Bramie Krakowskiej i był mieszkaniem miejskiego poborcy cła. Jednak musiał zostać przesunięty, gdy w poprzednim stuleciu wozy frachtowe, przewożące głównie wełnę ze Wschodu, stały się coraz większe. Tak jak ruch drogowy wtedy stawiał swoje wymagania, tak również dzisiaj potrzebuje coraz więcej miejsca. Gwałtownie rozwijający się ruch samochodowy od 1918 roku uczynił Bramę Krakowską punktem niebezpiecznym, którego władze nie mogły dłużej tolerować. W 1931 roku, pod głównym budynkiem Hotelu Grimm, utworzono drugi pas ruchu.

Od 1868 roku Gildia Strzelecka ma swoją siedzibę na przedmieściach miasta, w parku miejskim, gdzie znajduje się również Dom Strzelecki. Lato w lato słychać tam huk strzałów ze strzelb i karabinów. Pięknie położona [strzelnica], stanowi jednocześnie cel niedzielnych spacerów dla wielu mieszkańców. Kilka lat temu wybudowano nową strzelnicę z 10 stanowiskami, przy czym w samym budynku dokonano również istotnych ulepszeń i uzupełnień, które kosztowały Namysłowskie Bractwo Strzeleckie dużo pieniędzy. I tak właśnie teraz, 500-lecie [gildii\ przyczyniło się do nadania okolicom strzelnicy w parku miejskim zupełnie nowego charakteru. Władze miejskie pod przewodnictwem naszego aktywnego burmistrza, doktora Lobera, stworzyły większy obiekt w stylu Schwarzwaldzkim, która jako gospoda jest połączona ze strzelnicą i razem staną się ozdobą naszego parku miejskiego, ku radości naszych braci strzeleckich i całej społeczności.

A. Hosemann, Unser Schützenhaus. Bericht von Artur Hosemann anlässlich der 500 Jahr-Feier der Namslauer Priveligierten Schützengilde von 1434 im Jahre 1934, [w:] http://www.namslau-schlesien.de/schuetzenhaus_1934.htm, [dostęp: 20 II 2024 r.].

Do historii Namysłowskiego Bractwa Strzeleckiego będziemy powracać w kolejnych artykułach, które zamieszczane będą na naszej stronie internetowej.

Literatura: 1. A. Hosemann, Unser Schützenhaus. Bericht von Artur Hosemann anlässlich der 500 Jahr-Feier der Namslauer Priveligierten Schützengilde von 1434 im Jahre 1934, [w:] http://www.namslau-schlesien.de/schuetzenhaus_1934.htm, [dostęp: 20 II 2024 r.]; 2. W. Liebich, Chronik der Stadt Namslau von Begründung derselben bis auf die neueste Zeit: Nach einer im Namslauer Stadt-Archiv befindlichen Chronik bearbeitet, Namslau 1862.