Namysłowskie Bractwo Strzeleckie

20 lutego opublikowałam przetłumaczony na język polski artykuł, poświęcony siedzibom Namslauer Schützengilde, czyli Namysłowskiego Bractwa Strzeleckiego. Dziś przyszedł czas na osobny tekst dotyczący historii tej organizacji.

Bractwa Strzeleckie w Niemczech i na Śląsku

Zrzeszenia strzeleckie, zwane bractwami i gildiami, od wieków są obecne w krajobrazie Europy. Popularne były i są nadal zwłaszcza w regionach niemieckojęzycznych. Na przestrzeni dziejów odegrały też znaczącą rolę w kształtowaniu lokalnych społeczności. Gildie te były jednym z najbardziej charakterystycznych elementów społeczno-gospodarczych średniowiecznej Europy. Były one nie tylko militarnymi organizacjami obronnymi, ale również ważnymi instytucjami społecznymi i kulturalnymi. Skupiały mieszczan wokół wspólnych celów, takich jak obrona, pomoc wzajemna, a z czasem także kultywowanie tradycji i obrzędów. W Niemczech gildie te zazwyczaj tworzyli rzemieślnicy oraz kupcy, przez wspólne strzelanie do tarczy ćwiczący swoje umiejętności obronne, a także budujący społeczne więzi.

Na Śląsku, regionie o bogatej historii i złożonym dziedzictwie kulturowym, gildie strzeleckie zyskały szczególną popularność i znaczenie. Są one nie tylko świadectwem przeszłości regionu, ale również ważnym elementem tożsamości lokalnych społeczności, często związanym z obrzędami religijnymi i świętami.

Przykłady medalierskich zabytków związanych z niemieckimi bractwami strzeleckimi (Muzeum Sztuki Medalierskiej – oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia).

Namysłowska Uprzywilejowana Gildia Strzelecka

Szczególnym przykładem takiej organizacji jest Namysłowska Uprzywilejowana Gildia Strzelecka. Jej historia sięga 1434 roku. Przez wieki bractwo to kształtowało lokalną społeczność, łącząc cele obronne z pielęgnowaniem tradycji i kultury. Gildia stanowiła ważny element życia miasta Namysłowa, nie tylko broniąc miasta przed zagrożeniami, ale również w uświetnianiu lokalnych świąt i ceremonii. Przez wieki członkowie gildii nie tylko uczestniczyli w obronie miasta przed nieprzyjaciółmi. Organizowali także festyny i zawody strzeleckie, które były ważnym elementem życia miejscowej społeczności.

Naoczni świadkowie wydarzeń historycznych

W 1418 roku, podczas oblężenia miasta przez husytów, członkowie gildii stanęli na murach Namysłowa, broniąc go przed napastnikami. To wydarzenie stanowi jedno z pierwszych świadectw bohaterskiej postawy gildii w obronie miasta. Wartości te były pielęgnowane przez wieki, co ukazuje udział gildii w obronie Namysłowa także w późniejszym okresie. Mowa tu oblężeniu przez wojska szwedzkie w 1634 roku. Gildia świętowała wówczas swoje 200-lecie, pomimo utraty przywilejów, utraconych podczas wielkiego pożaru miasta w 1483 roku.

Rok 1668 przyniósł nowe statuty dla gildii, które formalizowały jej strukturę i działalność, wprowadzając nazwę Schützengilde. Te dokumenty, przechowywane przez kolejnych strzelców-mistrzów, były podstawą funkcjonowania gildii i podkreślały jej znaczenie w strukturze społecznej Namysłowa.

XIX wiek przyniósł nowe wyzwania

Przełomowy XIX wiek (czas budzenia się nowoczesnych tożsamości narodowych) był okresem, w którym gildia nie tylko kontynuowała swoje tradycyjne działania, ale również włączała się w życie społeczne i polityczne miasta. W 1813 roku bractwo zostało zaangażowana w transport jeńców wojennych z armii Napoleona. Z kolei w latach 1829-1830, podczas powstania listopadowego w Królestwie Polskim, pełniła funkcje porządkowe. To pokazuje jej wszechstronną rolę już nie tylko w kontekście lokalnej społeczności, ale też całego narodu i państwa.

W 1834 roku, obchodząc 400-lecie istnienia, gildia otrzymała medale honorowe od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III. Było to wyrazem uznania dla jej zasług. To wydarzenie było ważnym momentem w historii gildii, gdyż podkreśliło jej prestiż i znaczenie.

XX wiek przyniósł nowe wyzwania. Arthur Hosemann, pełniący funkcję mistrza strzeleckiego od 1928 do 1945 roku, był świadkiem i uczestnikiem kluczowych momentów w dziejach gildii. Czołowe miejsce zajmuje jubileusz 500-lecia jej istnienia, celebrowany w 1934 roku. Obchody te stały się ważnym wydarzeniem w życiu miasta, świadcząc o głębokim zakorzenieniu gildii wśród społeczności dolnośląskiego miasteczka.

Po roku 1945 – nowe otwarcie

Po II wojnie światowej, gildia, mimo przesiedlenia rdzennej ludności powiatu namysłowskiego i zmiany granic, nie zaprzestała działalności. Hosemann po „wypędzeniu” podjął wysiłki na rzecz reaktywacji gildii w Republice Federalnej Niemiec. To właśnie on zorganizował pierwsze powojenne święto bractwa w Berlinie w 1956 roku. To wydarzenie zapoczątkowało nowy rozdział w historii Namysłowskiej Uprzywilejowanej Gildii Strzeleckiej, który kontynuowany był przez kolejne dekady.

Dziedzictwo Namysłowskiej Uprzywilejowanej Gildii Strzeleckiej było również pielęgnowane przez liczne wydarzenia i obchody. Wspomnieć należy tu jubileusz 550-lecia, który odbył się w czerwcu 1984 roku pod patronatem Bractwa Strzeleckiego św. Sebastiana, już w nadreńskim Euskirchen. To oraz inne wydarzenia były okazją do przypomnienia i uczczenia długiej i barwnej historii gildii. Pomimo wielu przeciwności, zawsze pozostawała wierna swoim tradycjom i wartościom.

Kadry z działalności reaktywowanego bractwa (Namslauer Heimatfreunde).

Zasłużeni członkowie

Osoby takie jak Arthur Hosemann (po wojnie gromadził rozproszonych członków gildii), czy Franz Otto junior (pierwszy po wojnie król kurkowy), odegrały kluczową rolę w zachowaniu ciągłości i tożsamości gildii. Ich działania pozwoliły na odbudowę i kontynuację tradycji strzeleckich w Nadrenii Północnej-Westfalii.

Tradycje gildii były pielęgnowane również przez nowe pokolenia, co pokazuje działalność członków po 1956 roku. Jest w tym zasługa takich osób jak Günter Kelbel, Walter Maschler czy Franz Otto junior, którzy przyczynili się do utrzymania i rozwijania dziedzictwa gildii. Reaktywacja gildii i jej wpis do rejestru stowarzyszeń w Euskirchen w 1982 roku stanowiły kolejny krok w zachowaniu jej historii i tradycji. Kontynuacja działalności w RFN podkreślała przywiązanie jej członków do korzeni oraz miasta Namysłowa, nawet w zupełnie nowych i często trudnych warunkach.

Sztandar Namysłowskiego Uprzywilejowanego Bractwa Strzeleckiego (Namslauer Heimatfreunde).

Ważnym elementem historii gildii są też królowie i królowe kurkowe, czyli zwycięzcy zawodów organizowanych po 1956 roku. Przez swoje osiągnięcia i zaangażowanie przyczyniali się do promocji i rozwijania kultury strzeleckiej. Wśród nich znaleźli się tacy strzelcy jak Rüdiger Michalek (pierwszy zwycięzca wspólnego strzelania w Berlinie-Spandau), Hans Gottschalk, czy Otto Hartmann – wielokrotni mistrzowie strzeleccy. Nie tylko święcili triumfy w zawodach, ale również aktywnie uczestniczyli w życiu gildii.

Ponadto, od 1972 roku, kiedy to kobiety zostały zaakceptowane jako pełnoprawne członkinie gildii, można zaobserwować coraz większe ich zaangażowanie i sukcesy. Zmiany te umożliwiły pełniejsze uczestnictwo kobiet w działalności gildii. Jest to wyrazem ewolucji i adaptacji do potrzeb nowych czasów, jednocześnie z zachowaniem tradycyjnych wartości.

Czasy współczesne – u progu 600-lecia działalności

Namysłowska Uprzywilejowana Gildia Strzelecka, mimo zmieniających się realiów politycznych i społecznych, pozostaje żywym świadectwem trwałości i znaczenia tradycji. Jej historia, wypełniona braterstwem i oddaniem, jest nadal źródłem inspiracji i punktem odniesienia dla obecnych i przyszłych pokoleń. Zwłaszcza, że kilka lat temu zezwolono na członkostwo osób, które nie posiadają namysłowskich korzeni.