Ssaki Ziemi Namysłowskiej #15

Udomowione przez człowieka zwierzęta posiadają swoich dzikich przodków. Na przestrzeni wieków Homo sapiens stopniowo oswajał chociażby wilki oraz wymarłe tury i tarpany, a także dzikie koty, owce i kozy. Żyjącego na wolności „dziadka” mają również świnie, a jest nim dzik.

Nie tylko w Europie i Azji

Dzik euroazjatycki (Suc scrofa) jak wskazywałaby nazwa, jest mieszkańcem zaledwie dwóch kontynentów – Europy i Azji. Spotkać można go jednak również w północnej Afryce. Jako zwierzyna łowna wprowadzony został przez kolonizatorów także do ekosystemów obu Ameryk i Australii. Z perspektywy czasu ocenić można to jako decyzję fatalną w skutkach, bowiem dziki (a także inne sprowadzone przez Europejczyków zwierzęta, np. koty i szczury) dokonały spustoszenia wśród rodzimych gatunków, przyczyniając się do wyginięcia niektórych z nich.

Redukcja populacji

W Polsce dzik jest ssakiem pospolitym, którego populację ograniczają całoroczne polowania. Krajową populację szacuje się na około 72 tysiące, czyli 1/2 stanu sprzed zniesienia sezonowej ochrony gatunku¹. Na obszarze Nadleśnictwa Namysłów liczba ta wynosi z kolei około 900 sztuk². Spadek liczebności dzika jest konsekwencją Afrykańskiego Pomoru Świń, choroby świniowatych, obecnej w Polsce od roku 2014. Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa, w sierpniu 2017 r. zadecydowano o wprowadzeniu masowego odstrzału przenoszących chorobę dzików, znosząc jednocześnie całkowicie okres ochronny.

Z lasów do miast

Naturalnym miejscem życia dzików są lasy. Preferują one zwłaszcza kompleksy liściaste i mieszane, w których mogą również zdobywać pożywienie. Za optymalne siedlisko gatunku uważa się lasy łęgowe, rosnące na obszarach podmokłych. W łęgach dziki mogą bez problemu zaspokajać pragnienie oraz żywić się żołędziami i orzechami olch i buków. W związku z przeobrażeniami środowiska naturalnego zwierzę te jest coraz częściej mieszkańcem miast. Śmietniki i wysypiska są dla nich zresztą świetnymi miejscami do żerowania.

Żerowanie nocą, trochę przed północą

Podczas nocnego żerowania dziki korzystają ze swojego niezwykle czułego węchu oraz samego organu węchu. Ich ryj (gwizd) stanowi również narzędzie, dzięki któremu mogą ryć w ziemi w poszukiwaniu niewidocznego (wzrok zresztą nie jest najsilniejszą stroną gatunku) pożywienia. Dieta dzików jest dzięki temu bardzo urozmaicona. Oprócz wspomnianych powyżej żołędzi i orzechów, zjadają one również dżdżownice, owady i gryzonie, a także kłącza roślin i grzyby. Jako wszystkożercy nie gardzą także padliną.

W stadzie bezpieczniej

Dziki żyją w tworzonych przez lochy i warchlaki stadach rodzinnych, zwanych watahami. Grupie, liczącej od kilku do dwudziestu osobników przewodzi najstarsza z samic. Odyńce rzadko dołączają do watah poza huczką, zazwyczaj żerują samotnie. W ciągu dnia zwierzęta te oprócz odpoczynku chętnie zażywają błotnych kąpieli oraz czochrając się o pnie drzew – ma to na celu oczyszczenie sierści i skóry z pasożytów. Naturalnymi wrogami dzików są w Polsce wilki, rysie i niedźwiedzie. Drapieżniki atakują głównie warchlaki, rezygnując z polowania na dorosłe, niebezpieczne osobniki.

Uzależnione od matki

Huczka, czyli okres godowy dzików, trwa w Polsce od listopada do stycznia. Dochodzi wówczas do starć rywalizujących o lochy samców. Ciąża trwa od 16 do 20 tygodni, a miot, liczący zazwyczaj od czterech do ośmiu warchlaków, pojawia się na świecie między marcem, a czerwcem. Pierwsze dni dzicze prosięta spędzają w uprzednio przygotowanym przez matkę legowisku, czyli barłogu. Nie mając jeszcze ugruntowanej stałocieplności ciał, warchlaki są bardzo czułe na zmiany temperatur. Ze względu na to potrzebują bliskości rodzeństwa oraz matki. W tym czasie „ustalają też” między sobą kolejność karmienia, które trwa około trzech miesięcy. Nie oznacza to, że mleko matki stanowi wówczas ich jedyne pożywienie. Już w wieku około dwóch tygodni warchlaki, podążając za pilnie (bardzo pilnie) strzegącą ich lochą, uczą się tajników samodzielnego żerowania.

Ssaki Ziemi Namysłowskiej #14