Ssaki Ziemi Namysłowskiej #3
Kolejnym po lisie rudym i jeleniu szlachetnym, bohaterem cyklu jest borsuk europejski. Obok borsuka japońskiego i azjatyckiego jest on jednym z trzech gatunków należących do rodzaju Meles. Blisko spokrewnione są z nim również inne zwierzęta z rodziny łasicowatych (w Polsce żyje dziewięciu przedstawicieli tej rodziny), jak np. łasica, wydra i gronostaj.
Jak rozpoznać borsuka?
Cechami, które na pierwszy rzut oka pozwalają odróżnić borsuka europejskiego (Meles meles) od innych zwierząt są: biała głowa z dwiema czarnymi pręgami, szara i sztywna sierść i krępa budowa ciała. Przeciętny osobnik ma długość około 90 cm, stając na tylnych łapach jest wysoki na niemal 30 cm. Waga borsuka waha się w zależności od pory roku, na jesień sięga do 20 kg, wiosną maleje do 11-12 kg.
Gdzie żyją borsuki?
Borsuki europejskie żyją obecnie w niemal całej Europie, wyłączając część wysp śródziemnomorskich, Islandię i okolice koła podbiegunowego. W Azji żyją w pasie biegnącym od Turcji na zachodzie po Afganistan na wschodzie. Na swoje siedliska wybiera obszary leśne, w szczególności porośnięte obfitym podszytem lasy mieszane i iglaste. Bardzo lubi przebywać na obszarach z łatwym dostępem do wody, nie unika też terenów zajętych przez człowieka. Jego nory spotyka się w dużych sadach, a nawet przy budynkach.
Co łączy borsuki z lisami?
Jest to zwierzę nocne, dni spędza w swojej bardzo rozbudowanej norze. Do „salonu”, czyli głównej komory, prowadzi kilka korytarzy, a wejścia do nory są oddalone od siebie. Wszelkie nieczystości borsuki wyrzucają na zewnątrz, swoje „ubikacje” zwane latrynami wykopują w pobliżu nor. Często dzielą swoje „apartamenty” z lisami, które tolerują w zamian za dzielenie się przez sąsiadów zdobytym pożywieniem. Oba gatunki żyją w symbiozie – borsuk jest nie tylko wymagającym gospodarzem, ale i pomocnym sąsiadem – porządkując norę nie pomija jej części, które zajmują lisy.
Kiedy rodzą się młode?
Dojrzałość płciową zwierzęta osiągają w wieku dwóch lat. Samice borsuków wyprowadzają miot co roku lub co dwa lata. Ciąża trwa u borsuków 7-8 tygodni. Po tym czasie, w marcu lub kwietniu, rodzi się od jednego do sześciu młodych. Dopiero mając około pięciu tygodni borsuczki zaczynają widzieć. W rodzinnej norze młode pozostają przez dwa miesiące, mlekiem matki żywią się jednak przez okres dwa razy dłuższy.
Czym żywi się borsuk?
Dorosłe zwierzęta posilają się pokarmem bardzo zróżnicowanym. Przeważnie jest on pochodzenia zwierzęcego – owady, gryzonie, niewielkie ptaki, ich jaja i pisklęta. Borsuki potrafią upolować nawet domowego kota lub królika, zabłąkanego na teren ich łowieckiego rewiru. W skład diety tego łasicowatego wchodzi jednak również pokarm roślinny. Szczególnie jesienią borsuki żywią się owocami i zbożami (pszenica, jęczmień).
Czy to zwierzę zimą śpi?
Borsuki zapadają w sen zimowy, który nie jest jednak ciągły. W cieplejsze dni zwierzęta opuszczają nory aby zapolować lub napić się wody. Głównym źródłem pożywienia zimą jest jednak tłuszcz, nagromadzony w ciele borsuka przez jesień. Co ciekawe, gody borsuków odbywają się… w styczniu i lutym, a więc to w okresie zimowym robią one sobie przerwę w odpoczynku i oddają się amorom. Zazwyczaj już w marcu wracają do swojej normalnej aktywności, wtedy też na świat przychodzą młode.
Czy borsuki mają naturalnych wrogów?
Zasadniczo borsuk nie posiada w Polsce naturalnych wrogów poza rzadkimi w naszym kraju niedźwiedziami, wilkami i rysiami. Zagraża mu jednak człowiek – polujący na borsuki choćby dla ich pięknego futra. Okres polowań na te zwierzęta przypada w naszym kraju na czas od września do listopada, a na obszarach, na których występują zagrożone wyginięciem głuszce – przez cały rok.
Nazwa jakiej miejscowości związana jest z naszym bohaterem?
Bardzo dużo borsuków musiało żyć dawniej w podnamysłowskich lasach. W gminie Świerczów, na obszarze sołectwa Wężowice, znajduje się przysiółek Jaźwinka. Jaźwiec to staropolska nazwa tego zwierzęcia! Warto pamiętać o tym, że do 1945 roku, ten położony pod lasem folwark nosił nazwę Dachsberg, co oznaczało „Borsucze Wzgórze”.
Autor fotografii: Waldemar Kita.
Literatura: 1. W. Serafiński, Ssaki Polski, Warszawa 1965, s. 44-45; 2. Borsuk europejski, [w:] https://pl.wikipedia.org/wiki/Borsuk_europejski, [dostęp: 8 I 2024 r.].
