Kościół Zofii w Pokoju

Kościół ewangelicki w Pokoju (znany też jako Kościół Zofii) wybudowano w latach 1765-1775. Stało się to polecenie księcia oleśnickiego Karola Krystiana Erdmanna Wirtemberskiego (1716-1792). Władca miał tu bowiem swoją skrytą wśród lasów letnią rezydencję.

Projekt dworskiego kościoła wykonał książęcy architekt Georg Wilhelm Schirrmeister. Samą budowę świątyni zlecono oleśnickiemu mistrzowi murarskiemu Doringowi. Uroczyste wmurowanie symbolicznego kamienia węgielnego miało miejsce 15 maja 1765 r. Po roku 1766 dzieło to kontynuował inny wykonawca, związany z dworem książęcym cieśla i sztukator Ernst Ferdinand Klose. Swój wkład w wygląd świątyni miał również jego syn, Ernst Gottlieb. Ostatecznie, do poświęcenia świątyni doszło 8 sierpnia 1775 r.

Księżna Zofia

Ukończonej po dziesięciu latach budowli nadano imię księżnej Marii Zofii zu Solms-Laubach (1721-1793). Była ona od 1741 r. małżonką księcia Karola i matką trójki jego dzieci. Spośród potomków pary książęcej dorosłości dożyła jedynie córka Fryderyka (1751-1789). Jako że sama zmarła przed swoimi rodzicami, to Księstwo Oleśnickie odziedziczył jej mąż – Fryderyk August Brunszwicki (1740-1805). Majątek ziemski z centrum w Pokoju otrzymał zaś dalszy krewny zmarłego księcia, Eugeniusz Fryderyk Wirtemberski(1758-1822). Potomkowie tego władcy byli właścicielami Carlsruhe aż do roku 1903.

Zabytkowe wyposażenie

Rokokowe wyposażenie kościoła pochodzi z końca XVIII wieku. W jego skład wchodzą m.in. obrazy G. M. Beuthesa („Ostatnia Wieczerza” i „Przemienienie Pańskie„) oraz Ernsta („Zmartwychwstanie” i „Wniebowstąpienie„). Wnętrze uzupełniają zabytkowe organy, chrzcielnica, loża kolatorska oraz ołtarz ambonowy. Znajdują się tu również tablice, upamiętniające poległych na frontach I wojny światowej mieszkańców Pokoju i okolicznych wsi. Uroku wnętrzu dodają galerie, wzniesione na dwóch kondygnacjach.

Otoczenie zabytku

Od strony południowej do tego późnobarokowego kościoła przylega hełmem wieża, na której znajduje się zegar piaskowy. Konstrukcję wieńczy okazały hełm, pokryty blachą miedzianą. W pobliżu znajdują się dwa popiersia postaci związanych z Pokojem – kompozytora Carla Marii von Webera (1788-1826) oraz geografa Ferdinanda von Richthofena (1833-1905).

W pobliżu świątyni znajduje się warty odwiedzenia cmentarz ewangelicki, pełny zabytkowych nagrobków. Upamiętniają one dawnych mieszkańców Pokoju (godny uwagi jest pomnik nagrobny nadleśniczego Burgsdorfa), a także m. in. zmarłych tu greckich jeńców wojennych z okresu I wojny światowej.

Kościół Zofii – świątynia i filharmonia

Warto pamiętać o tym, że Kościół Zofii to obecnie jedyna w powiecie namysłowskim świątynia, w której sprawowany jest kult luterański. Stanowi centrum parafii w Pokoju, której proboszczem jest od 2011 r. ks. Eneasz Kowalski. Godne odnotowania jest to, że w posłudze duszpasterskiej pomaga mu żona Katarzyna, od 2022 r. prezbiter Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

Zabytek nie pełni jednak wyłącznie funkcji sakralnej. Co roku staje się filharmonią, a to z okazji rozpoczynającego się w Boże Ciało wydarzenia. Nosi ono nazwę Festiwalu Muzyki Zabytkowych Parków i Ogrodów im. Carla Marii von Webera. Popiersie tego związanego z Pokojem kompozytora znajduje się zresztą przy kościele.

Autorzy fotografii: Mateusz Magda i Roman Szołdra

Źródła ilustracji: Archiwum Cyfrowe TPNiZN, Facebook Parafii ewangelicko-augsburskiej w Pokoju i Lubieni.