ONA – czyli o namysłowskiej architekturze

LUDWIG IGNATZ ANTON SCHNEIDER – niemiecki architekt urodzony 23 marca 1855 roku w Namysłowie. Swoją działalność prowadził głównie na Górnym Śląsku, jedną budowlę jego autorstwa odnaleźć można również na obszarze powiatu namysłowskiego.

Życiorys okryty tajemnicą

Ludwig Schneider był synem adwokata Augusta, zmarłego w Berlinie, i Barbary z domu Hasak, zmarłej w Ząbkowicach Śląskich. Niewiele (praktycznie nic) wiadomo o jego młodzieńczych latach. 5 lutego 1887 r. w Bytomiu ożenił się z Elisabeth Halamą, córką inspektora górniczego Baldwina Halamy i jego żony Clary z domu Beinlich. W 1893 r. Schneider wybudował w Katowicach okazałą willę, w której funkcjonowało jego biuro projektowe. Zobaczyć można ją do dziś przy ulicy Kościuszki 31 (dawniej Beatestrasse 31). W latach 1908–1909 mieszkał we Wrocławiu, do którego przeniósł swoje biuro architektoniczne. W 1914 r. architekt zakończył swoją działalność, do czego przyczyniła się postępująca choroba oczu. Zamieszkał wówczas w Złotym Stoku, w zaprojektowanym przez siebie domu przy Schlackentalstraße 39 (obecnie ul. Staszica). W 1926 r. Schneider w opublikowanym artykule podsumował swój dorobek zawodowy. Projektant zmarł w Złotym Stoku 29 grudnia 1943 r. Pochowany został na miejscowym cmentarzu.

Fotografia portretowa Ludwiga Schneidera oraz upamiętniająca go inskrypcja na kościele Trójcy Przenajświętszej w Kochłowicach

Ludwig Schneider jako przedstawiciel historyzmu

Schneider był przedstawicielem historyzmu – nurtu czerpiącego inspiracje z architektury minionych epok, jak romanizm, gotyk czy barok. Podczas projektowania nowych świątyń zwracał uwagę na układ urbanistyczny miejscowości oraz potrzeby mieszkańców, dlatego w swoich projektach zamieszczał uwagi dotyczące rozmieszczenia ołtarzy, konfesjonałów, czy też odstępów między ławami dla wiernych. Swoim projektom nie nadawał symbolicznych znaczeń – uważał, że świątynia jest miejscem, w którym wierni skupiają się na modlitwie. Do wybuchu I wojny światowej Schneider zaprojektował na całym obszarze Śląska co najmniej kilkadziesiąt budowli– kościołów, kaplic oraz plebanii.

Charakterystyczną cechą budowli Schneidera są wieże, zazwyczaj czworoboczne, oraz wieńczące je hełmy. Według projektanta miały być one drogowskazami wskazującymi wiernym drogę do miejsca świętego. Schneider preferował w swych projektach kościoły jednowieżowe, jednak w jego dorobku znajdują się również kościoły posiadające dwie wieże (np. Bazylika św. Antoniego Padewskiego w Rybniku). Jeśli chodzi o układy przestrzenne budowli świątynnych, na liście dzieł projektanta znajdują się zarówno kościoły halowe, jaki i bazylikowe.

Podczas realizacji projektów Schneider inspirował się istniejącymi już budowlami, dzięki czemu jego obiekty były różnorodne pod względem formy, stylu oraz kubatury. Swoją pierwszą budowlę – neogotycki kościół pw. Wszystkich Świętych w Mysłowicach, zaprojektował w roku 1887. Ostatnią zaś realizację wedle jego projektu był wzniesiony w latach 1913-15 kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brzezinach Śląskich.

Pierwsza i ostatnia świątynia wzniesiona wedle projektu Schneidera – kościoły w Mysłowicach i Brzezinach Śląskich

Kościoły powstałe wedle projektu Ludwiga Schneidera w Katowicach, Opolu i Wrocławiu

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pokoju

Na terenie powiatu namysłowskiego znajduje się jeden obiekt zaprojektowany przez Ludwiga Schneidera – jest to kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Pokoju.

Pierwsi mieszkańcy nowopowstałej miejscowości, zarówno ewangelicy jak i katolicy, ze względu na brak obiektów sakralnych, na nabożeństwa udawali się do Mąkoszyc i Bąkowic. Wraz z rozwojem osady i zwiększaniem się liczby ludności zaczęto planować budowę świątyń. W latach 1765 – 1775 powstał istniejący do dziś kościół ewangelicki im. Księżnej Zofii. W 1796 roku został poświęcony pierwszy kościół katolicki pw. św. Eugeniusza. Był on niewielkich rozmiarów i stale powiększająca się liczba wiernych wymusiła rozbudowę świątyni, a następnie do budowę nowego obiektu zaprojektowanego przez Ludwiga Schneidera.

Neobarokowy kościół na planie krzyża łacińskiego wybudowany został w latach 1907-1908. Trzykondygnacyjna wieża z wejściem głównym zwieńczona została hełmem z oktagonalną latarnią. Kondygnacje wieży zostały zaznaczone wyraźnymi gzymsami kordonowymi. Bogato zdobiony portal wejściowy zwieńczono kamiennym krzyżem. Nad wejściem widnieje kartusz herbowy Wirtembergów. W nawie głównej sklepienia kolebkowe, w prezbiterium krzyżowe. Ołtarz główny wykonano według projektu Georga Poppego. Wnętrze kościoła ozdobione zostało stiukowymi dekoracjami. Obecnie kościół jest pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Pokoju

Ludwig Schneider jest bez wątpienia jednym z najbardziej znanych przedstawicieli historyzmu oraz katolickiej architektury sakralnej na Śląsku pomimo tego, że jego życie owiane jest nutą tajemniczości.

Zachęcamy Was do wspierania naszej działalności. Zaproś działaczy TPNiZN na symboliczną kawę – buycoffee.to/tpnizn