ONA – czyli o namysłowskiej architekturze

FOSA – inaczej rów forteczny. W architekturze militarnej rodzaj zapory utrudniającej dostęp do właściwych umocnień lub ich części. Fosy dzielimy na suche i mokre – wypełnione wodą.

Jako element architektury obronnej fosy znane były już w starożytności. W średniowieczu najczęściej występowały fosy mokre, połączone kanałami z najbliższą rzeką, natomiast w czasach nowożytnych prawie zawsze budowano fosy suche.

Fosa składa się z trzech elementów: dna, stoku (skarpy, znajdującej się po wewnętrznej stronie) i przeciwstoku (przeciwskarpy, po zewnętrznej stronie), tworzących w przekroju prostokąt, trapez lub trójkąt. Do obrony fosy usypywano wał ziemny będący stanowiskiem bojowym. Na dnie rowu stosowano wilcze doły z ostrokołami, a w czasach nowożytnych kraty forteczne i rowki.

Namysłowska fosa zasilana była wodami Widawy. W dokumentach i kronikach trudno odnaleźć konkretną datę jej powstania. Jednakże patrząc na intensywny rozwój osadnictwa, a także przebudowę zamku książęcego, można domniemywać, że fosa powstała w II połowie XIV w. – czasie budowy murów miejskich, czego efektem było również m. in. włączenie zamku i jego podgrodzia w obręb miasta. W latach 1853-1857 władze Namysłowa zadecydowały o zasypaniu fosy miejskiej i utworzeniu na jej miejscu promenady spacerowej okalającej miasto. Jedynym zachowanym do dzisiaj fragmentem fosy jest Młynówka, odnoga rzeki Widawy płynąca wzdłuż północnego odcinka murów miejskich.

Źródła ilustracji: Archiwum Cyfrowe TPNiZN, zasoby portalu Fotopolska