Ptaki Ziemi Namysłowskiej #37
Kwiczoł (Turdus pilaris) to jeden z tych ptaków, który ze względu na swój tryb życia jest łatwiejszy do obserwacji w chłodniejszej części roku. Na pozbawionych liści drzewach i krzewach zobaczyć można obecnie stadka, zajadające się swoimi zimowymi przysmakami. Są to jabłka, szyszkojagody jałowca, owoce głogu i jarzębiny.
Przybysz ze wschodu
Kwiczoł jest jednym z sześciu żyjących w Polsce przedstawicieli rodziny drozdowatych, rozmiarem zbliżonym do swoich kuzynów – kosa i paszkota. Swoją liczebnością, szacowaną obecnie na przeszło milion par lęgowych, zajmuje trzecie miejsce ustępując kosowi i drozdowi śpiewakowi. Co ciekawe, jeszcze 250 lat temu kwiczoły spotykano jedynie w północno-wschodniej części naszego kraju (biorąc pod uwagę granice współczesne, głównie na Mazurach i Podlasiu). Około roku 1770 nastąpiła ekspansja tego gatunku na obszary położone nad Wisłą. Kwiczoły napotkały tam wymarzone miejsce do życia, czyli okolice jabłoniowych sadów w rejonie Grójca, Warki i Sandomierza. W XIX w. kwiczoły pojawiły się także w Polsce zachodniej, docierając następnie aż do centralnej Francji.
Na stałe oraz przelotem
Obecnie obserwować możemy zarówno zimujące w rejonie Namysłowa ptaki lęgowe, jak i przybyszów z chłodniejszych części Europy, którzy wybrali naszą „Małą Ojczyznę” na trasę swoich jesiennych przelotów. Przybywają oni do nas ze Skandynawii, Rosji oraz północnych rubieży Kazachstanu, Mongolii i Chin. Część z tych ptaków, napotkawszy na dogodne warunki, spędzi u nas całą zimę. Osiadłe kwiczoły, żyjące przez cały rok w jednym miejscu, spotkać można w Europie Środkowej. Południowa część kontynentu, a także Turcja i wybrzeża Afryki stanowią miejsca zimowisk dla ptaków z rejonów, w których występuje surowa zima. W chłodnych latach docierają tam również polskie kwiczoły, spędzając na zimowiskach czas od listopada do marca.
Dżdżownica w sosie jałowcowym – przysmak kwiczoła
Pożywieniem kwiczołów są oprócz wspomnianych już owoców głównie drobne bezkręgowce. Na dżdżownice, które stanowią ich letni przysmak, polują krocząc po ziemi z opuszczonymi skrzydłami i uniesionym ogonem. Jest to poza charakterystyczna dla wszystkich drozdów.
Zwyczaje lęgowe
Na miejsca gniazdowania kwiczoły wybierały początkowo tereny podmokłe, porośnięte łęgami i olsami. Z czasem zaczęły dostosowywać się do nowych środowisk, takich jak zadrzewienia śródpolne, a także miejskie parki i ogrody. Okres lęgowy trwa od kwietnia do sierpnia. W latach o dużej dostępności pożywienia ptaki mogą wyprowadzić dwa lęgi, liczące każdorazowo 3-6 piskląt. Wysiadywaniem zajmują się tylko samice i trwa ono 10-14 dni. Rolą samca jest karmienie samicy oraz wyklutych piskląt, które pozostają w gnieździe przez pierwsze dwa tygodnie życia (12-15 dni), po czym są jeszcze dokarmiane przez rodziców, do momentu uzyskania zdolności lotu.
Przysmak dawnej kuchni
Warto wspomnieć o tym, że kwiczoł był dawniej kulinarnym przysmakiem. Na ptaki te polowano, gdyż zjadane przez nie szyszkojagody i owoce nadawały ich mięsu charakterystyczny aromat. Jego niemiecka nazwa – Wacholderdrossel, oznacza zresztą „drozda jałowcowego”). W XIX w. na samym tylko Śląsku odławiano każdej jesieni i zimy aż 100 tys. osobników tego drozda.
Autorzy fotografii: Sylwester Kocot, Frankie Fouganthin, hedera.baltica, Jozef Kotulič
Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018; 3. D. Marchowski, Ptaki Polski, Warszawa 2023.
