Ssaki Ziemi Namysłowskiej #4
Po lisie, jeleniu i borsuku w wielkanocnym wydaniu przyrodniczo-fotograficznego cyklu przyszła kolej na sarnę. Sarna jest najmniejszym z pięciu żyjących w Polsce przedstawicieli rodziny jeleniowatych. Na naszym obszarze żyją również jelenie i daniele. Czasem zapuszczają się w okolice Namysłowa także łosie. Nie spotyka się tu z kolei jeleni wschodnich (zwanych też jeleniami sika).
Zasięg występowania
Sarna europejska (Capreolus capreolus) zamieszkuje praktycznie całą Europę (nie występują jedynie w Irlandii oraz niektórych śródziemnomorskich wyspach), Azję Mniejszą i Kaukaz. W górach Kaukazu żyje obok niej bliska krewna – sarna syberyjska (Capreolus pygargus), której zasięg występowania sięga Chin i Korei. Na obszarze Polski sarna to zwierzę pospolite, częściej spotykane w zachodniej części kraju. Ostatnimi czasy obserwuje się wzrost liczebności saren w naszym kraju. Szacuje się nią obecnie na 945 600 sztuk.
Środowisko i wygląd
Sarny zamieszkują położone na równinach i w górach lasy liściaste i mieszane oraz śródpolne zarośla. Zwierzęta leśne i polne tworzą w zasadzie dwie różne populacje, preferujące inne środowiska i pokarm. Barwa sarniej sierści zmienia się wraz z porami roku, może być ona czerwonobrązowa, siwobrązowa lub siwożółta. W Niemczech i Holandii żyją osobniki czarne, pojawiają się też sarny-albinosy o białej sierści. Przeciętna sarna ma ok. 75 cm wysokości, ok. 120 cm długości oraz wagę w okolicach 20 kg. Samce (kozły) podobnie jak byki jeleni posiadają poroża (parotki), znacznie jednak skromniejsze.
Tryb życia i rozród
Od późnej jesieni do wiosny sarny żyją w stadach (rudlach), którym przewodzi najstarsza z samic. Żerują o różnych porach dnia, w zależności od zamieszkiwanego terytorium. Są zwierzętami roślinożernymi, żywą się trawami, ziołami, liśćmi, grzybami i owocami. Okres godów u saren występuje dwukrotnie w ciągu roku – pierwsza ruja trwa od lipca do sierpnia, zaś druga od listopada do grudnia. Koźlęta (od jednego do trzech w miocie) rodzą się w maju lub czerwcu. Co ciekawe sarny potrafią przedłużać ciąże, w taki sposób, aby wykocenie nie miało miejsca zimą. Przez pierwsze dni koźlęta pozostają w ukryciu i są karmione przez matki mlekiem. W drugim tygodniu życia dołączają do stada, są już wówczas w stanie samodzielnie jeść drobne rośliny.
Zagrożenie i ochrona
Naturalnymi wrogami saren są wilki, rysie, niedźwiedziem, a także zdziczałe psy. Poluje na nie również człowiek. Sarna jest w Polsce jednym z gatunków łownych o prawnie określonych okresach polowań i ochrony. Na kozły można polować mianowicie od 11 maja do 30 września, z kolei na kozy i koźlęta od 1 października do 15 stycznia.
Warto pamiętać!
Jeśli napotkamy sarnie koźlątko, nie należy pod żadnym pozorem jego dotykać. Młode sarny nie posiadają zapachu, co chroni je przed drapieżnikami. Pamiętajmy też, że przez pierwsze dni życia koźlęta są przez matki pozostawiane w ukryciu, nie traktujmy ich więc jako porzucone lub osierocone, jeśli nie mamy co do tego pełnej pewności.
Autor fotografii: Waldemar Kita
Literatura: 1. W. Serafiński, Ssaki Polski, Warszawa 1965, s. 90-91; 2. Sarna europejska, [w:] https://pl.wikipedia.org/wiki/Sarna_europejska, [dostęp: 9 I 2024 r.].
2 komentarze