Ptaki Ziemi Namysłowskiej #13

Prezentujemy kolejnego bohatera naszego cyklu ornitologicznego. W tym tygodniu jest nim przedstawiciel rzędu blaszkodziobych – łabędź niemy (Cygnus olor).

Krewny gęsi i kaczek

Polskie blaszkodziobe (aż 49 gatunków ptaków lęgowych i przelotnych) są w komplecie reprezentantami rodziny kaczkowatych. Zaliczają się do niej m. in. łabędzie, gęsi i kaczki. W naszym kraju spotkać można trzy gatunki łabędzi. Nieme, krzykliwe (Cygnus cygnus) oraz czarnodziobe (Cygnus columbianus). Dwa pierwsze to ptaki osiadłe, odchowujące w Polsce potomstwo i coraz częściej spędzające tu cały rok. Ostatni to gatunek przelotny, spotykany w czasie wiosennych i jesiennych wędrówek.

Najcięższy lotnik

Łabędź niemy jest obecnie najcięższym żyjącym w Polsce ptakiem, a do tego gatunkiem latającym (jego masa waha się od 8 do 12 kilogramów). Poprzedni rekordzista, ważący nawet 16 kilogramów drop zwyczajny (Otis tarda), wymarł w naszym kraju w roku 1989.

W leśnym zaciszu

Według badań z 2015 roku krajowa populacja łabędzi niemych wynosi około 7 tysięcy par. Co najmniej kilkadziesiąt z nich żyje w okolicach Namysłowa. Jedna para za swoje siedlisko obrała rejon wyspy na Widawie, dawniej łabędzie były też stałymi bywalcami stawu na terenie Placu pod Grzybkiem. Prezentowane dziś fotografie wykonane zostały m. in. na Młyńskich Stawach, leśnym przysiółku wsi Żaba.

Niemy, ale powszechnie znany

Dzięki swoim rozmiarom, dostosowaniu do życia w mieście oraz upierzeniu, łabędzie nieme są ptakami znanymi nam od dzieciństwa. Białe pióra, długa szyja, pomarańczowy dziób z czarnym „paznokciem” oraz czarne nogi to cechy wyróżniające ten gatunek. Swoją nazwę wzięły od głosu… a właściwie jego braku. Ptaki porozumiewają się ze sobą zestawem parsknięć, syknięć i gwizdów, co odróżnia je od bardziej „rozmownych” kuzynów – łabędzi krzykliwych.

Połączeni na całe życie

Łabędzie nieme preferują wody stojące – stawy (52% populacji) i jeziora. Nie unikają rzek o wolnym nurcie, co zaobserwować możemy na co dzień na przykładzie żyjących nad Widawą namysłowskich łabędzi.

Podobnie jak gęsi gęgawy, łabędzie przeważnie łączą się w pary na całe życie. Ma to miejsce jesienią, wiosną samice składają w ukrytych wśród trzcinowisk gwiazdach 5-9 jaj. Wysiadywanie trwa około 7 tygodni, co oznacza, że łabędziątka klują się pod koniec maja lub w czerwcu. Czynnością tą zajmują się samice, samce w tym czasie pozostają w pobliżu gniazda, karmiąc partnerki oraz pełniąc rolę wartownika. Gdy zajdzie potrzeba wcielają się jednak również w rolę wysiadywaczy. W momencie pojawienia się piskląt, opiekują się nimi oba dorosłe ptaki.

Po 4-5 miesiącach (wrzesień/listopad) młode łabędzie potrafią już latać i w wypadku srogiej zimy odbywać wędrówki. W ostatnim czasie, gdy zamarzną zamieszkiwane przez łabędzie nieme zbiorniki wodne, ptaki te przenoszą się na wybrzeże Bałtyku lub do miast, stając się ozdobą parków.

Ptasi żarłok

Pożywienie łabędzi stanowią z zasady roślinnością wodną (dorosły ptak zjada dziennie 10 kilogramów roślin), dietę uzupełniają jednak pokarmem zwierzęcym – małżami, ślimakami, larwami owadów.

Pamiętajmy o niedokarmianiu łabędzi i kaczek chlebem. Jest on dla nich pożywieniem szkodliwym, mogącym wywoływać choroby układu pokarmowego oraz kostnego (zespół „anielskiego skrzydła” uniemożliwiający ptakom lot). Bardziej odpowiednim „poczęstunkiem” są dla nich surowe lub gotowane (bez soli) warzywa oraz ziarna (kukurydzy, pszenicy).