Ptaki Ziemi Namysłowskiej #30

Jak zanotował w swojej wydanej w roku 1862 r. kronice Namysłowa pastor Carl Wilhelm Liebich: „Co do pochodzenia nazwy [miasta – MM], przekazy są różne. Ludowa przypowieść wyprowadza ją od kosów [niem. Amsel – MM], które licznie przebywały i zakładały gniazda pośród krzewów porastających okolice, gdzie obecnie stoi ratusz, kramy i ławy chlebowe”. Jak się już zapewne domyślacie, dzisiejszym bohaterem będzie kos.

Pospolity w parku i ogrodzie

Ptaki te są pospolite w parkach i ogrodach Namysłowa również i dziś, ponad 160 lat od momentu wydania cytowanej powyżej publikacji. Czyni to przytoczoną przez Liebicha ludową przypowieść zrozumiałą także dla współczesnego odbiorcy. Kos (Turdus merula) to zresztą jeden z najliczniejszych ptasich mieszkańców Polski. Na obszarze naszego kraju żyje aktualnie ponad 2,5 mln par tego drozdowatego.

Kos i jego kuzyni

Drozdowate są rodziną ptaków z rzędu wróblowych. Charakteryzują się małą lub średnią wielkością, szeroką gamą upierzenia, odżywianiem się bezkręgowcami i owocami, wreszcie są też świetnymi śpiewakami. Obecnie w Polsce lęgowych jest sześć gatunków z tej rodziny, zaś siedem to gatunki spotykane na wiosennych i jesiennych przelotach. Oprócz bohatera dzisiejszego artykułu swoje pisklęta odchowują w naszym kraju również: drozd obrożny (Turdus torquatus), kwiczoł (Turdus pilaris), drozd śpiewak (Turdus philomelos), droździk (Turdus iliacus) oraz paszkot (Turdus viscivorus).

On czarny, ona brązowa

Kos to ptak o długości ciała osiągającej około 25 cm. Znacznie łatwiejsze w obserwacji są samce, upierzone na czarno, z kontrastującymi żółto-pomarańczowymi dziobem oraz obrączką oczną. Samice są oliwkowobrązowe, mają też ciemniejsze dzioby i obrączki oczne. Młode kosy są podobne do samic, samcom pierwsze czarne pióra wyrastają tuż przed nadejściem zimy.

Kolebką gęsty las

Tak jak wiele innych ptaków, kos na przełomie XIX i XX wieku uznał tereny zurbanizowane za bardzo atrakcyjne miejsce do gniazdowania i zdobywania pożywienia. Nie oznacza to jednak tego, że nie można go spotkać w pierwotnym środowisku. Są nim gęste lasy o bogatym podszycie. Na obszarach górskich spotkać można kosa na wysokości sięgającej 1400 m n. p. m.

Sprowadzony do krainy kangurów

Kosy żyją na obszarze czterech kontynentów – Europy, Afryki, Azji i Australii. Na obszarze tego ostatniego został introdukowany, co dotyczy również wysp Nowej Zelandii. W Polsce są przeważnie ptakami osiadłymi, osobniki migrujące spędzają zimy w różnych miejscach. Kosy z Europy Wschodniej (w tym część lęgowych na Lubelszczyźnie i Podkarpaciu) odlatują do Maroka i Algierii, gdzie spotykają miejscowy podgatunek – drozda mauretańskiego.

Cóż za zróżnicowana dieta!

Jak zostało już wspomniane, pożywienie kosów, podobnie jak i innych drozdowatych, stanowią głównie chwytane na ziemi bezkręgowce – dżdżownice, chrząszcze i ślimaki oraz owoce – są smakoszami jabłek i winogron, zimą żywią się owocami bluszczu oraz korzystają z karmników. Zdarza się, że kosy polują na kręgowce, a mianowicie jaszczurki, żaby, traszki i gryzonie. Obserwowano nawet ptaki udanie polujące na węże, a także łowiące ryby.

Kos i jego huśtawki nastrojów

Poza okresem lęgowym kosy są ptakami społecznymi, łączącymi się w stada. W okresie budowy gniazd stają się jednak silnie terytorialne, tocząc walki z innymi przedstawicielami gatunku. Co ciekawe, samce odpędzają ze swojego rewiru ptaki obu płci, zaś samice – tylko swojej. Ptaki korzystające z budek lęgowych często tworzą stałe pary, inne zaś łączą się jedynie na jeden sezon.

Ile trwa lęg kosa?

Lęgi już się rozpoczęły, zazwyczaj w ciągu roku odbywają się 2-3 (od lutego do sierpnia). Na początek samice składają 4-5 jaj w odstępach dobowych. Wysiadywanie trwa przeciętnie 13 dni, zdarza się, że w uczestniczą w nim również samce (w przypadku śmierci samicy potrafią samotnie wyprowadzić udany lęg). Młode wykluwają się nagie i ślepe, a karmione są przez oboje rodziców. Początkowo otrzymują pokarm zwierzęcy, z czasem ich dieta wzbogaca się o jagody i inne owoce. Po opuszczeniu gniazda pisklęta są jeszcze dokarmiane przez rodziców, samodzielne stają się przeważnie w czwartym tygodniu życia. Rewiry rodzicielskie opuszczają mając 7-8 tygodni.

Miejscy i leśni wrogowie

Głównymi wrogami miejskich kosów są koty, wiewiórki, łasicowate oraz ptaki krukowate – sroki i wrony. Populacje leśne narażone są na ataki ptaków szponiastych (w tym znanego nam z poprzedniego odcinka krogulca), sów i lisów.

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #29