Ptaki Ziemi Namysłowskiej #27
Jednym z najczęstszych gości przydomowych karmników jest zimą bogatka (Parus major), największa i najbardziej liczna spośród żyjących w naszym kraju sikor. Od swojej krewniaczki – modraszki (Cyanistes caeruleus), różni się wielkością oraz barwą upierzenia. Bogatki są większe i mają czarne pióra na głowie, modraszka zaś zgodnie ze swoją nazwą ma te pióra jasnoniebieskie.
Najliczniejsza na Śląsku i w Karpatach
W Polsce żyje obecnie około 4,1 mln. par bogatek, co czyni ją ptakiem bardzo licznym. Najłatwiej spotkać ją w południowej części kraju, głównie na Śląsku oraz w Karpatach. Zasięg występowania tej sikory na świecie obejmuje trzy kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.
Pomiędzy samcami i samicami występuje nieznaczny dymorfizm płciowy. Obie płcie ubarwione są w tej samej kolorystyce. Czarna głowa z granatowym połyskiem, białe plamy na policzkach, zielonkawoniebieski wierzch ciała i żółty spód. Charakterystyczną cechą upierzenia bogatki jest „krawat” – pas czarnych piór, dzielący brzuch na dwa pola. U samców pas ten jest zdecydowanie szerszy, u samiczek może być wręcz przerywany kępkami żółtych piór.
Bywalczyni karmników
W związku ze stosunkowo lekkimi zimami, w trakcie których nie ma większych problemów z samodzielnym zdobywaniem pożywienia, bogatka stała się w ostatnich latach ptakiem osiadłym. Zimą staje się łatwiejsza do obserwacji, dzięki kontrastującemu ze śniegiem upierzeniu, staje się też widoczna na pozbawionych liści drzewach i krzewach. Poszukując łatwo dostępnego pokarmu pojawia się bardzo blisko zabudowań i korzysta wówczas z sympatii, jaką darzą ją ludzie. W Polsce spotkać można w tym czasie również zimujące u nas ptaki ze Skandynawii i wschodniej Europy.
Kolorowy drapieżnik
Bogatki żywią się głównie owadami i pajęczakami, w mniejszym stopniu nasionami i owocami. Zimą stają się prześladowcami hibernujących nietoperzy, głównie karlików malutkich (Pipistrellus pipistrellus). Zdarza się, że ich ofiarami padają również inne ptaki śpiewające, często dorównujące jej wielkością (np. czeczotki). W poszukiwaniu owadów, ich jaj i larw, ta sikora potrafi odwiedzić w ciągu doby ponad tysiąc drzew, penetrując dziobem szczeliny w gałęziach.
Dostosowana do warunków
Jest ptakiem leśnym, przyzwyczajonym jednak do obecności człowieka. Dzięki temu gniazduje również w parkach, ogrodach i na osiedlowych krzewach. Lęgi odbywa dwukrotnie w okresie od kwietnia do lipca. Nie jest wybredna pod względem wyboru miejsca do założenia gniazda. Może to być dziupla, budka lęgowa, opuszczone gniazdo innych ptaków lub… skrzynka pocztowa, rura, czy wykopana w ziemi norka.
Bogatki składają 6-14 jaj, które samica wysiaduje przez dwa tygodnie. Samiec karmi wówczas partnerkę, a po wykluciu się piskląt pomaga jej przez kolejne trzy tygodnie w zdobywaniu pożywienia dla młodych – ze względu na wysokie zużycie energii dorosłe bogatki muszą wówczas jeść tyle, ile same ważą – około 25 gram.
Poza okresem lęgowym bogatki żyją w siedliskach podobnych jak w czasie gniazdowania. W poszukiwaniu pożywienia ptaki przemieszczają się po okolicy, zaglądając do przydomowych karmników. Często łączą się wówczas w stada.
Czym dokarmiać zimą bogatki i inne sikory?
Odpowiedź znajdziecie w poniższym materiale filmowym, przygotowanym przez Kubę, prowadzącego w serwisie You Tube kanał „Ptasia strefa„.
Autorzy fotografii: Łukasz Berlik (Opolskie Towarzystwo Przyrodnicze, 2, 3, 5, 7) i Dariusz Pawłowski (Nagłówek, 1, 4, 6). Materiał filmowy pochodzi z kanału Ptasia Strefa.
Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018; 3. D. Marchowski, Ptaki Polski, Warszawa 2023.
