Ptaki Ziemi Namysłowskiej #10

Kolejnym bohaterem naszego środowego cyklu ornitologicznego jest bażant zwyczajny (Phasianus colchicus), bliski krewny kury domowej.

Kolorowy przybysz z Chin

Pomimo tego, że bażanty jako pospolite ptaki pól i łąk są w Polsce powszechnie znane, to warto zdać sobie sprawę z wyjątkowości tego gatunku w polskiej awifaunie. W naszym kraju bażanty pojawiły się w średniowieczu, w roli ptaków łownych, ale i ozdobnych. Ich rodzinnymi stronami są Chiny, skąd stopniowo rozpowszechniły się w innych częściach Azji, aż po Kaukaz i północną Turcję. Nad gruzińską rzeką Rioni ptaki te spotkali już w starożytności greccy osadnicy. Nazwali oni w swoim języku rzekę „Phasis„, zaś żyjące nad nią ptaki „Phasianos ornis„.

Populacja uzupełniana hodowlą

Obecnie bażanty żyją w co najmniej 49 krajach spoza obszaru swojego naturalnego występowania. Oprócz Europy kontynentalnej sprowadzono je (introdukowano) również w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Spotkać można je także w Kanadzie, USA, Nowej Zelandii i Chile. Polska populacja szacowana jest obecnie na mniej więcej 380 tysięcy par. Warto pamiętać przy tym o corocznym wprowadzaniu do życia na wolności ptaków wychowanych w hodowlach wolierowych. Na początku XXI wieku bażanciarnie opuszczało nawet 100 tysięcy ptaków rocznie.

Dzień w polu, noc na drzewie

Środowiskiem życia bażantów są przede wszystkim środowiska otwarte i półotwarte – pola, łąki, pastwiska, parki, czy ogródki działkowe. Nocują przeważnie na drzewach. Są ptakami osiadłymi, słaba umiejętność lotu nie pozwala im na odbywanie długich wędrówek. Zimami tworzą czasami jednopłciowe stada lub haremy, złożone z koguta i nawet kilkunastu kur. W położonych wśród traw lub krzewów gniazdach bażancice składają zazwyczaj od 8 do 14 jaj, które wysiadują przez okres 3-4 tygodni. Przez pierwsze 10 tygodni życia kury zajmują się pisklętami, które umiejętność lotu zyskują bardzo wcześnie – w drugim tygodniu po wykluciu.

Nowozelandzkie wyjątki

Samce nie biorą udziału w wysiadywaniu i opiece nad pisklętami, łącząc się w okresie godów z wieloma partnerkami. Pozytywnym – z ludzkiego punktu widzenia, wyjątkiem są ptaki z odizolowanej populacji nowozelandzkiej. W co dwunastym obserwowanym lęgu również kogut brał udział w wychowywaniu młodych. Brak „uczuć rodzicielskich” u samców prawdopodobnie nie jest dyktowany jednak ich egoizmem lecz wrodzonym instynktem – niezwykle barwnie upierzone koguty bardziej przyciągają uwagę drapieżników i myśliwych niż skromnie ubarwione kury. Możliwe jest odchowanie osieroconych bażantów (tak jak kuropatw i przepiórek) przez domowe kwoki, które traktują je często jak przygarnięte pisklęta własnego gatunku.

Czym żywią się te ptaki?

Głównymi składnikami ich diety są różnego rodzaju nasiona, owoce, korzonki i liście, ale również ślimaki i mrówki. Upolowanie żaby czy małego gryzonia też nie stanowi dla bażanta problemu.

Kogo boi się bażant?

W środowisku naturalnym głównymi wrogami bażantów są w Polsce ptaki drapieżne (myszołowy, krogulce i polujące na śpiące ptaki sowy) oraz lisy. W naszym kraju bażant jest zwierzęciem łownym, z wyznaczonym okresem ochronnym. Na koguty poluje się od października do lutego, zaś na kury (jedynie na terenach Ośrodków Hodowli Zwierzyny!) od października do stycznia.