Kronika Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego

Męskie Towarzystwo Śpiewacze (Männergesangvereine, w skrócie MGV), działające w Namysłowie w latach 1863-1945, stanowiło jeden z najważniejszych podmiotów kulturalnych w regionie. Historię tej organizacji w niezwykle szczegółowy sposób opisał Rudolf Assig – długoletni członek, dyrygent i przewodniczący chóru. Jego wspomnienia, opublikowane w 1961 roku w czasopiśmie „Namslauer Heimatruf”, to nie tylko zapis działalności artystycznej. To również świadectwo życia społecznego i kulturalnego ówczesnego Namysłowa.

Początki działalności (1863-1914)

Męskie Towarzystwo Śpiewacze zostało założone w 1863 r. Ponad pięćdziesiąt lat później było jednym z dwóch męskich chórów, działających w ówczesnym Namysłowie (Namslau). Rudolf Assig, który członkiem MGV został w kwietniu roku 1914, wspomina, że mieszkańcy określali te zespoły jako „seidenen” (jedwabny) i „halbseidenen” (półjedwabny). Z czasem, ze względu na problemy organizacyjne i niewielką liczbę członków, jeden z tych chórów zakończył działalność. Dzięki temu, Männergesangvereine stało się wiodącym chórem w Namysłowie.

Na początku XX wieku przewodniczącym chóru został Julius Titze, piekarz i radny miejski. Był to człowiek pełen pasji i zaangażowania, który mimo problemów zdrowotnych oraz licznych obowiązków zawodowych i społecznych zdołał z powodzeniem prowadzić zespół. Funkcję dyrygenta pełnił wówczas Friedrich Lampel, kantor znany ze swojego oddania muzyce i pracy nad doskonaleniem zespołu.

Wrocław był miastem, w którym odbył się w roku 1907 VII Ogólnoniemiecki Zjazd Śpiewaczy. Czy któryś z namysłowskich chórów był obecny na tym wydarzeniu? (Fotopolska).

Wielka wojna i czas odbudowy (1914-1920)

Wybuch I wojny światowej w 1914 r. niemal całkowicie przerwał działalność chóru. Wielu jego członków zostało powołanych do armii niemieckiej i trafiło na front, co uniemożliwiło organizację prób i występów. Dopiero w 1919 r. Friedrich Lampel zwołał pierwsze powojenne próby. Dzięki jego staraniom Męskie Towarzystwo Śpiewacze zostało szybko reaktywowane, a dodatkowo powstał chór żeński oraz orkiestra pod dyrekcją Waltera Höhne.

Pierwszym wielkim sukcesem po wznowieniu działalności było wykonanie w 1920 r. oratorium „Das Paradies und die Peri” Roberta Schumanna. Solowe partie wykonali znakomici artyści z Wrocławia (Breslau): Luise Hirth (sopran) i jej niewidomy uczeń Stöckel (tenor). Koncert ten stał się początkiem nowego, dynamicznego okresu w historii chóru.

Nie dysponujemy niestety fotografiami członków namysłowskiego Männergesangvereine. Posiłkować się musimy w tym zakresie sztuczną inteligencją i wygenerowanymi przez nią grafikami.

Rozkwit działalności artystycznej (1921–1927)

Lata 20. XX wieku były dla MGV okresem rozkwitu. W 1921 r. chór odegrał ważną rolę w wydarzeniach związanych z plebiscytem na Górnym Śląsku (odbył się 20 marca 1921 r.), śpiewając na dworcu kolejowym w Namysłowie pieśni powitalne i pożegnalne dla przejeżdżających przez miasto uczestników głosowania. Szczególną popularność zyskała pieśń „Wie’s daheim war, wie’s daheim war, findst du’s nimmermehr”, która była wielokrotnie powtarzana na prośbę zgromadzonych.

W 1922 r. Friedrich Lampel przygotował wystawienie romantycznego dzieła „Die schöne Melusine” Heinricha Hofmanna, które zostało wykonane z udziałem chóru mieszanego, solistów i orkiestry. Po tym sukcesie Lampel zrezygnował z funkcji dyrygenta, a jego miejsce zajął Rudolf Assig, który objął w tym momencie kierownictwo chóru. Rudolf Assig, będący wcześniej aktywnym członkiem chóru, przejął funkcję dyrygenta z ogromnym entuzjazmem. Jego pierwszym wielkim osiągnięciem było przygotowanie w 1924 r. wykonania „Die Glocke” Andreasa Romberga. Wśród solistów znaleźli się Elli Pyttel (sopran), Friedrich Lampel (tenor) i Arthur Kühne (bas), a orkiestra pod kierownictwem Waltera Höhne została wzmocniona muzykami filharmonii wrocławskiej.

30 sierpnia 1925 r. Namysłów gościł Gausängerfest – regionalny festiwal chóralny, który zgromadził 21 zespołów. Przyjechały one do naszego miasta z m. in. Milicza (Militsch), Oleśnicy (Oels), Psiego Pola (Hundsfeld, do 1 kwietnia 1928 r. samodzielne miasto), Sycowa (Gross Wartemberg), Trzebnicy (Triebnitz), Twardogóry (Festenberg) oraz Wołczyna (Konstadt). Powiat namysłowski, oprócz miejskiego Männergesangvereine, reprezentowały także chóry z Głuszyny (Glausche), Minkowskiego (Minkowsky), Strzelec (Strehlitz, a także Świerczowa (Schwirz). Kulminacyjnym punktem wydarzenia był zbiorowy występ 250 śpiewaków pod batutą Rudolfa Assiga.

Społeczna rola chóru i codzienna działalność

Męskie Towarzystwo Śpiewacze nie ograniczało swojej działalności wyłącznie do wielkich scen. Organizowano występy w szpitalach, domach opieki, a także podczas uroczystości rodzinnych, takich jak śluby, czy też pogrzeby członków chóru. Ważną częścią tradycji MGV były coroczne jubileusze założenia chóru oraz bale maskowe odbywające się w okresie karnawału.

Wielkie przedsięwzięcia lat 30.

W latach 30. XX wieku chór podejmował kolejne ambitne projekty śpiewacze. Najważniejszym z nich było oratorium „Die Schöpfung” Josepha Haydna, do wykonania którego przygotowania rozpoczęto w 1932 r. Premiera odbyła się w marcu 1933 r. i zgromadziła ponad 120 wykonawców, w tym Elli Pyttel (sopran), Karla Braunera (tenor) oraz Arthura Kühne (bas).

Rudolf Assig osobiście nadzorował wielomiesięczne próby, które obejmowały również niedzielne popołudnia. Aby zebrać inspiracje i porównać własne wykonanie z innymi, część członków chóru udała się wcześniej do Opola (Oppeln), by wysłuchać interpretacji tego dzieła w wykonaniu tamtejszego zespołu.

W 1937 r. we Wrocławiu odbył się kolejny, XII Ogólnoniemiecki Zjazd Śpiewaczy (XII Deutsches Sängerbundesfest Breslau). Być może wzięła w nim udział także grupa z Namysłowa? (Fotopolska).

Kim był Rudolf Assig?

Autor wspomnień o MGV, był jednym z najważniejszych działaczy chóru. Związany z zespołem od wielu lat, pełnił rolę zarówno dyrygenta, jak i przewodniczącego stowarzyszenia. Jego zaangażowanie w rozwój chóru, zarówno pod względem artystycznym, jak i organizacyjnym, było kluczowe dla osiągnięć zespołu w latach 20. i 30. XX wieku. Assig wspominał działalność chóru z wielką pasją, podkreślając, że jego celem było zawsze zachowanie piękna muzyki i rozwijanie talentów członków.

Z zawodu Rudolf Assig był nauczycielem, pracował więc na co dzień zapewne w jednej z dwóch namysłowskich szkół szczebla podstawowego. Była to szkoła ewangelicka przy Andreas-Kirchstrasse (obecna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Szarych Szeregów przy ul. 3 Maja 21) lub szkoła katolicka przy Peter-Paulstrasse (do niedawna Zespół Szkół Specjalnych im. Adama Mickiewicza przy ul. Stanisława Staszica 8). W roku 1929 mieszkanie dyrygenta znajdowało się w kamienicy przy Schützenstrasse 24 (ul. Obrońców Pokoju 1, budynek rozebrano w latach 60. XX wieku). Jedenaście lat później zamieszkiwał on inny budynek o adresie Wilhelmstrasse 35 (kamienica istnieje, ul. Bohaterów Warszawy 29).

W 1929 r. Rudolf Assig mieszkał w narożnej kamienicy Rynku oraz Schützenstrasse. Jedenaście lat później mieszkał przy Wilhelmstrasse 35 (Fotopolska).

Dziedzictwo Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego

Historia namysłowskiego Männergesangvereine to nie tylko kronika sukcesów artystycznych. To także opowieść o tym, jak muzyka potrafi jednoczyć ludzi i wzbogacać życie społeczności. Motto chóru, które Rudolf Assig przytoczył we wspomnieniach: „Wahret das Schöne im Reich der Töne” („Chrońcie piękno w królestwie dźwięków”), odzwierciedlało misję zespołu, który przez dekady kształtował życie kulturalne niemieckiego wówczas Namysłowa.

Dzięki pracy takich osób jak Julius Titze, Friedrich Lampel, Walter Höhne i Rudolf Assig, Męskie Towarzystwo Śpiewacze stało się symbolem pasji, zaangażowania i miłości do muzyki. Ich działalność pozostaje świadectwem roli muzyki w budowaniu wspólnoty lokalnej i narodowej.

Zachęcamy do komentowania i udostępniania tego wpisu, a także do wspierania codziennej działalności naszego stowarzyszenia. Można to zrobić np. zapraszając działaczy TPNiZN na wirtualną kawę – https://buycoffee.to/tpnizn

WIĘCEJ TEKSTÓW TEGO AUTORA