Ptaki Ziemi Namysłowskiej #15

Kilka odcinków temu prezentowaliśmy sylwetkę krętogłowa (Jynx torquilla). Napisaliśmy wówczas, że w Polsce żyje obecnie dziesięciu przedstawicieli ptasiej rodziny dzięciołowatych. Dziś pora na prezentację drugiego z nich, naszym bohaterem jest dzięcioł duży (Dendrocopos major).

Wcale nie taki duży

Wbrew swojej nazwie, dzięcioł duży nie jest w rzeczywistości największym spośród polskich dzięciołów. Plasuje się raczej w „połowie stawki”. Osiągając długość ciała rzędu 21-25 cm jest bowiem dwukrotnie mniejszy od dzięcioła czarnego (Dryocopus martius), który mierzy 45-50 cm. Chcąc porównać te dwa ptaki, należy więc zestawić ze sobą np. kosa i gawrona. Słowo „duży” odnosi się w wypadku tego ptaka raczej do jego najbliższych, bardzo podobnych do siebie krewnych – dzięcioła białoszyjego (Dendrocopos syriacus), dzięcioła średniego (Dendrocoptes medius) oraz dzięciołka (Dryobates minor).

Zimą amator słoniny, wiosną soku brzozowego

Upierzenie tego dzięcioła jest silnie kontrastujące (czarno-biało-czerwone). Nie jest ptakiem płochliwym, zimą zagląda do karmników (poszukując słoniny), zachowując przy tym pewną ostrożność. Żywi się żyjącymi w korze drzew lub na ziemi owadami, a także ich larwami. Wiosną stają się amatorami soku brzozowego – nakłuwają dziobami korę i spijają wypływającą ciecz. Rzadziej zjada jaja lub pisklęta innych ptaków. Zimą wzbogaca dietę o nasiona drzew iglastych, owoce i padlinę.

Dzięcioł w drzewo stukał…

Za miejsca gniazdowania służą dzięciołom dużym dziuple wykute przez parę ptaków w pniu lub sporym konarze potężnego, żywego drzewa. Rzadko kuje jednak w całkowicie zdrowym drzewie, zwraca raczej uwagę na takie, o uszkodzonej korowinie. Średnica otworu powstającej przez 2-3 tygodni dziupli ma około 5 cm. Podłoże stanowią trociny i odłamki drewna, które wpadły do środka podczas wykuwania. Przeważnie dzięcioły duże co roku kują nową dziuplę, korzysta chętnie z budek lęgowych.

Hałaśliwe dzieci

Na początku maja samice składają w dziupli 5-7 jaj o grubej, białej skorupce. Wysiadują je oba ptaki przez 12-13 dni od zniesienia ostatniego jaja. Pisklęta od momentu wyklucia przebywają w dziupli 21-25 dni, hałaśliwie domagając się od rodziców karmienia. Żywią się wówczas gąsienicami motyli, mrówkami i chrząszczami. Młode dzięcioły duże odróżnić można od rodziców po „czapeczce”, czerwonych piórach pokrywających cały wierzch głowy ptaka. Samce mają czerwony tylko tył głowy (potylice), z drugiej strony samice są „czapeczki” pozbawione.

Stali mieszkańcy i zimowi goście

Dzięcioły duże są w Polsce obecnie najbardziej licznym gatunkiem lęgowym wśród przedstawicieli swojej rodziny (ponad 900 tysięcy par). Zasiedlają drzewostany wszystkich typów. Żyją w lasach iglastych, mieszanych i liściastych. Nie unikają zadrzewień śródpolnych, parków i ogrodów. Są ptakami osiadłymi, nie odlatują na zimę. Wówczas przybywają do nas z kolei przelotne osobniki z Rosji, Finlandii oraz Szwecji. Dzięcioły duże można zimami spotkać w żerujących razem stadach mieszanych, tworzonych również przez sikory, kowaliki, pełzacze i mysikróliki.