Ptaki Ziemi Namysłowskiej #9

Żuraw (Grus grus) często uznawany jest błędnie za bliskiego krewnego bocianów i czapli. Tymczasem jest on przedstawicielem osobnego rzędu żurawiowych, a jego najbliżsi kuzyni to m. in. znacznie mniejsze łyski, derkacze i kokoszki wodne.

Czy dzisiejszy bohater jest gatunkiem licznym?

W Polsce żurawie najliczniej występują w województwach północnych i zachodnich. W całym kraju żyje obecnie około 25 tysięcy par tych ptaków. Jego populacja od kilkunastu lat notuje ciągły wzrost, wiąże się to m. in. z przystosowywaniem się żurawi do nowych siedlisk oraz z łagodnymi zimami.

Gdzie żyją żurawie?

Oprócz Polski, europejska populacja żurawi zamieszkuje również kraje skandynawskie, wschodnie landy Niemiec oraz kraje byłego ZSRR. Wpływ na ograniczenie ich liczebności na kontynencie miały m. in. osuszanie terenów bagnistych oraz przejmowanie coraz to nowych obszarów pod uprawy (z tym jednak od niedawna zaczęły sobie żurawie całkiem dobrze radzić). Ptaki te żyją również w Azji (m. in. w Turcji, Gruzji, Kazachstanie i Chinach), a swoje zimowiska mają na Półwyspie Iberyjskim, północnej Afryce oraz w dorzeczach wielkich azjatyckich rzek (Eufrat, Tygrys, Indus, Jangcy).

Coraz częściej polskie żurawie zimują w kraju. Dołączają do nich wówczas ptaki z Norwegii i Szwecji. Gdy zima jest śnieżna i pokarm staje się trudno dostępny, nasze żurawie udają się do Hiszpanii lub Portugalii.

Jak wyglądają zwyczaje lęgowe?

Zamieszkuje tereny bagienne, znajdujące się wśród lasów, torfowisk i wrzosowisk. Gniazduje też nad jeziorami i starorzeczami. Ostatnimi laty preferuje też czasowo zalewane łąki i pastwiska, a także śródpolne rowy. W stałe pary żurawie łączą się w wieku dwóch lat, ale dopiero trzy lata później przystępują do lęgów. Do gniazd, powstałych z niestarannie ułożonych gałązek i pnączy, składają w kwietniu 2 jaja, które przez miesiąc wysiadują na zmianę oba osobniki. Młodymi zajmują się długo, bo przez ponad 2 miesiące. Rodzice dzielą się opieką nad pisklętami – jedno „przypisane” jest do samca, drugie do samicy.

Czym żywią się żurawie?

Młode żurawie karmione są przez rodziców ślimakami, owadami i robakami. Dorosłe ptaki żywią się zarówno częściami roślin, jak i drobnymi zwierzętami (gryzonie, owady, ślimaki). Bytując w pobliżu pól uprawnych stały się smakoszami kukurydzy, powodując czasem duże straty w plonach.

Dlaczego żuraw „trąbi”?

Charakterystyczny jest głos żurawia. W czasie stadnego lotu wydaje on dźwięki podobne do trąbienia, zwane klangorem. Efekt ten żuraw uzyskuje dzięki innej niż u innych ptaków budowie tchawicy.

Od 1921 roku polowania na żurawie są prawnie zabronione. Dawniej był ptakiem nielicznym, 50 lat temu żyło w Polsce jedynie około 800 par.