Elektryfikacja powiatu namysłowskiego

W epoce nowoczesności, kiedy to w końcu XIX wieku elektryczność zaczęła zdobywać popularność.Stała się też ona wówczas symbolem modernizacji i postępu technologicznego. Dla powiatu namysłowskiego (wówczas Kreis Namslau), rozpoczęta dopiero dekady później elektryfikacja nie była jedynie kwestią techniczną.

We Wrocławiu prąd płynie od roku 1891

Elektryfikacja była ważnym krokiem, symbolizującym dążenie do podniesienia jakości życia mieszkańców. Od tej pory, rytm dnia oparty na zjawiskach takich jak wschód i zachód słońca mógł ulec modyfikacji przez człowieka. Dostęp do prądu, czyli innych źródeł światła, sprawiał, że nie było się już dłużej zależnym od sił natury. Warto pamiętać o tym, że we Wrocławiu pierwszą elektrownię otwarto już w roku 1891. W Namysłowie żarówki zaświeciły się dopiero po upływie przeszło 30 lat.

Dla zilustrowania problemu przygotowaliśmy dla Państwa tłumaczenie artykułu, opublikowanego w roku 1927 w lokalnym periodyku. Jego tytuł można przetłumaczyć na język polski jako Kalendarz ojczyźniany dla wschodnich powiatów granicznych Namysłów, Syców i Milicz.

„Choć powiaty otaczające Namysłów miały już dostęp do prądu, powiat namysłowski pozostawał w tyle z powodu ograniczeń finansowych.

Koszty związane z budową linii wysokiego napięcia były wyznaczane na podstawie wzoru uwzględniającego powierzchnię oraz liczbę mieszkańców, a ich pokrycie spadało na barki lokalnych gmin. Dodatkowo gminy były zobowiązane do finansowania budowy lokalnej sieci elektrycznej, podczas gdy indywidualni odbiorcy prądu musieli pokryć koszty instalacji elektrycznych wewnątrz budynków. Wobec tych wyzwań, władze powiatu namysłowskiego zdecydowały się na zaciągnięcie długoterminowej pożyczki.

Chociaż już w 1913 roku istniały plany elektryfikacji tego regionu i prowadzono wstępne rozmowy z elektrownią w Opolu, różne przeszkody, w tym wybuch wojny, spowolniły realizację tych planów.

Zabytkowe namysłowskie trafostacje przy ulicach Żwirki i Wigury oraz Oławskiej

Kilka lat po wojnie, w 1921 roku, rozmowy zostały wznowione. W tym czasie sąsiednie powiaty (takie jak oleśnicki, oławski i brzeski) już posiadały działające sieci elektryczne. Lokalne stowarzyszenia zainteresowane elektryfikacją zaczęły się organizować w większe jednostki na poziomie powiatu. Zaskakująco, wiele dworów nie angażowało się jednak w te działania, prawdopodobnie ze względu na posiadanie własnych generatorów prądu.

Niektórzy mieszkańcy byli sceptyczni wobec prądu, uważając, że tradycyjne źródła światła są tańsze i bezpieczniejsze [np. nafta, wówczas wierzono, w to że sieć elektryczna pod napięciem zwiększa prawdopodobieństwo „przyciągania” piorunów – przyp. M.M.].

Ostatecznie, w okresie między latem 1921 a wczesną wiosną 1922, większość powiatu namysłowskiego uzyskała dostęp do prądu. Namysłów sam w sobie był jednym z ostatnich miejsc, które podjęły decyzję o elektryfikacji, biorąc pod uwagę propozycję budowy własnej elektrowni nad rzeką Widawą. Pomimo że ten pomysł miał sens ekonomiczny, eksperci techniczni odradzali go. W końcu odpowiedzialność za elektryfikację powierzono większym firmom, które sprostały temu zadaniu”.

R. Kraffe, Die Elektrizitätsversogung im Kreise Namslau, [w:] Heimat-Kalender für die östlichen Grenzkreise Namslau, Gross Wartenberg und Militsch, 1927, s. 67.

Namysłów „pod napięciem” zaledwie od 99 lat

Mieszkańcy Namysłowa na dzień, w którym w naszym mieście zapaliły się żarówki, musieli poczekać aż do roku 1924. Dopiero wówczas doprowadzono do miasta linię wysokiego napięcia. Miejska sieć w momencie startowym składała się z 654 liczników, 6 106 punktów świetlnych i 62 silników elektrycznych.

Wojenna elektryfikacja

Warto pamiętać o tym, że kwestia elektryfikacji dotknęła w latach 20. XX wieku jedynie tej części powiatu namysłowskiego, która pozostała w granicach Niemiec, tj. państwa określanego wówczas mianem Republiki Weimarskiej. Włączony do II Rzeczypospolitej „Kraik Rychtalski” uzyskał przyłączenie do sieci energetycznej po upływie kolejnych 20 lat, już w czasie II wojny światowej. Elektryfikację obszaru dzisiejszej gminy Rychtal zakończono 15 listopada 1939 roku.

Plebiscytowe opóźnienie

Prac inwestycyjnych nie prowadzono również początkowo w miejscowościach, w których 20 marca 1921 roku odbył się plebiscyt. Jak wiemy z kart historii dotyczył on przynależności państwowej obszarów nie tylko Górnego Śląska. ale także kilkunastu wsi ówczesnego powiatu namysłowskiego (obecnie znajdujących się w granicach gmin Domaszowice i Świerczów, plebiscytem objęty były także okolice Pokoju, należące w 1921 r. do powiatu opolskiego). Zapewne na etapie planowania inwestorzy nie zaryzykowali objęcia projektem terenów o niepewnej przyszłości.

Zachęcamy do wsparcia naszej działalności. Zaproś nas na symboliczną kawę - buycoffee.to/tpnizn