Ptaki Ziemi Namysłowskiej #22

W mijającym tygodniu wirtualnie spacerowaliśmy ulicą Sejmową, położoną w granicach namysłowskiego Osiedla Ogrodowego. Do 1945 roku ta ulica nosiła nazwę Finkenbergstrasse. Dlaczego?

Na Ziębiej Górce

Odpowiedzią na to pytanie jest dzisiejszy wpis przyrodniczy. Zięba jest nieprzypadkowym jego bohaterem, gdyż niemiecka nazwa tego ptaka (Finke) oraz wyniosłość terenu, na którym zakładały dawniej swoje gniazda (Berg) dały ulicy Sejmowej jej pierwotną, przedwojenną nazwę. Na język polski przetłumaczyć możemy ją więc jako ulicę Ziębiej Górki. Prawda, że pasowało to do położonych w sąsiedztwie ulic osiedla: Ogrodowej (Gartenstrasse, dziś Stanisława Moniuszki), Łąkowej (Wiesenstrasse, dziś Mikołaja Kopernika) i Stawowej (Teichstrasse)?

Po lewej: samiec zięby (fot. Dariusz Pawłowski). Po prawej: samiczka (fot. Wikimedia Commons).

Zięba – drugi najpospolitszy polski ptak

W całej Polsce rozpowszechniona wszędzie, gdzie rosną większe drzewa: nasz najpospolitszy ptak.

J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979, s. 28.

Godne uwagi jest to, że zięba zwyczajna (Fringilla coelebs) jest obecnie obok skowronka zwyczajnego (Alauda arvensis) najliczniej występującym w Polsce ptakiem. Jej krajowa populacja szacowana jest przez ornitologów na ponad 8 milionów par! Pospolitym, często spotkanym zwierzęciem, jest również w okolicach Namysłowa. Zięby przylatują do nas w marcu i kwietniu, na zimowiska odlatują we wrześniu i październiku. Część osobników, zwłaszcza z populacji żyjacych w miastach, zimuje w swoim rewirze lęgowym. Wówczas ptaki żyjące w sąsiadujących ze sobą okolicach łączą się w stada. Często dołączają do nich wtedy „zimownicy”, czyli zięby żyjące w okresie letnim w Skandynawii i na euroazjatyckich stepach.

W Europie zięby zamieszkują obszar całego kontynentu poza Islandią oraz terenami leżącymi powyżej koła podbiegunowego. W Azji spotkać można je np. w Rosji, Turcji, Izraelu i Kazachstanie. Zięby afrykańskie gniazdują na północy kontynentu – głównie w Maroku i Algierii oraz na Wyspach Kanaryjskich Zimowiska gatunku stanowią obszary położone nad Morzem Śródziemnym. Polskie zięby najczęściej zimują w południowej Europie.

Niewybredność – źródło sukcesu

Preferowanym przez zięby siedliskiem są… tak naprawdę wszystkie miejsca, umożliwiające im zdobywanie pokarmu, znalezienie partnera i odchowanie piskląt. Żyją głównie w lasach liściastych i iglastych, a także zadrzewieniach śródpolnych. Nie unikają jednak sąsiedztwa człowieka, gniazdując obficie w parkach, ogrodach i drzewnych alejach.

Pożywienie zięb stanowią przeważnie zbierane na ziemi nasiona i drobne owoce. W okresie lęgowym polują również na owady i inne bezkręgowce, które odnajdują na liściach i gałęziach roślin. Zdarza się jej także spijać nektar kwiatowy lub soki drzew.

Życie rodzinne

Gniazdo: w koronie drzewa, zwykle „przyklejone” do pnia lub grubszych gałęzi w miejscu dość odsłoniętym; bardzo starannie utkane z korzonków, porostów i sierści; wszystkie materiały połączone za pomocą pajęczyny.

J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979, s. 28.

Gniazda zakładają między gałęziami drzew, mniej więcej na wysokości 4 metrów nad ziemią. Budową gniazda oraz wysiadywaniem jaj zajmują się wyłącznie samice. Rolą samców jest dokarmianie partnerki oraz ochrona jej, jaj i piskląt przed drapieżnikami. Zięby wyprowadzają jeden lub dwa lęgi, zazwyczaj w okresie maj-lipiec, składając każdorazowo od trzech do sześciu jaj. Mają one niebieskawy lub brązowy odcień, upstrzony ciemnobrązowymi plamkami. Wysiadywanie trwa 11-15 dni. Po upływie dwóch tygodni młode zaczynają uczyć się latać, będąc wtedy stale dokarmiane przez rodziców.

Zięby są z zasady ptakami monogamicznymi, posiadającymi w okresie lęgowym jednego partnera. Zdarzają się jednak wśród nich osobniki mające wierność za pojęcie względne (w wypadku niewielkiego ptaka jest to dosyć rozsądne podejście do życia). Ornitolodzy często obserwują więc ziębich bigamistów, a nawet poligamistów. Cóż, jeśli jeden samczyk jest w stanie zaspokoić jednocześnie potrzeby kilku partnerek, a co za tym idzie kilkunastu piskląt, a także zapewnić im wszystkim bezpieczeństwo – pozostaje mu jedynie przyklasnąć. Być może właśnie tu znajdujemy odpowiedź na to, dlaczego zięby odnoszą w Polsce tak spektakularny sukces.

Pomimo niewielkich rozmiarów, zięby są ptakami dość długowiecznymi – na wolności żyją około 15 lat, w niewoli nawet 29.

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #21