Ptaki Ziemi Namysłowskiej #18
Dzisiejszym bohaterem naszego ornitologicznego cyklu jest jeden z najpospolitszych polskich ptaków – szpak (Sturnus vulgaris). W naszym kraju żyją ponad dwa miliony par tego gatunku.
Jak szpak na czereśnie?
Ptak ten nie należy zapewne do ulubieńców działkowiczów i sadowników, warto jednak pamiętać o tym, że jego dieta jest bardzo urozmaicona. Obok owoców (jak szczególnie lubiane przez szpaki wiśnie oraz czereśnie) i nasion roślin, szpaki chętnie żywią się bowiem również chrząszczami, szarańczakami i gąsienicami.
Obywatel świata
Szpaki zamieszkują obecnie prawie całą Europę i zachodnią część Azji. Godne uwagi jest to, że introdukowane przez człowieka zostały na kolejnych czterech kontynentach. Dzięki temu ptaki te żyją obecnie m. in. w Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Republice Południowej Afryki oraz Australii. Populacje ze wschodniej Europy (w tym część polskich szpaków), a także Azji migrują, zimując w rejonie Morza Śródziemnego i Zatoki Perskiej.
Dwie szaty szpaka
W ciągu roku szpaki występują w dwóch wariantach kolorystycznych upierzenia – szatach godowej oraz spoczynkowej. Pióra w tej pierwszej są czarne, opalizując też na zielono, fioletowo lub niebiesko. Z kolei ciemnobrązowe pióra szaty spoczynkowej urozmaicane są przez białe lub płowe kropki. Wiosną i latem dziób jest żółty, jesienią ciemnieje. Dymorfizm płciowy u szpaków objawia się jedynie drobnymi szczegółami – w szacie godowej samce mają niebieską nasadę dzioba, zaś samice różową. Jesienią i zimą płeć ptaka można rozpoznać tylko po kolorze oczu – brązowych u samców, szaro-niebieskich lub zielonych u samic.
Po lewej: samica szpaka w szacie godowej (fot. Charles Sharp, Wikimedia Commons). Po prawej: osobnik żeński w szacie spoczynkowej (fot. WM wm WM, Wikimedia Commons)
Szpak niewielki, ale długowieczny
Szpaki składają jaja wiosną – na przełomie kwietnia i maja. Gniazdują w dziuplach drzew, chętnie korzystają również z budek lęgowych. Jeden lęg składa się z 3-8 jaj, wysiadywanie trwa 2 tygodnie. Młode usamodzielniają się po miesiącu, jeśli istnieją sprzyjające warunki dorosłe ptaki mogą wówczas przystąpić do kolejnego lęgu. Są zwierzęciem długowiecznym – w naturze zdarzają się osobniki, żyjące ponad 20 lat.
Autorzy fotografii: Waldemar Kita (2, 5, 6), Dariusz Pawłowski (1). Źródło fotografii: Zasoby portalu Wikimedia Commons (3, 4)
Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018.
