Ptaki Ziemi Namysłowskiej #39

W poprzednich artykułach z serii „Ptaki Ziemi Namysłowskiej” prezentowaliśmy sylwetki ptaków, które można spotkać na terenie naszej „Małej Ojczyzny”. Tym razem przyjrzymy się bliżej sowie, której obecności w rejonie Namysłowa nie stwierdzono od dłuższego czasu. Niemniej, skoro jesteśmy stowarzyszeniem zajmującym się lokalną historią, to płomykówka jest jak najbardziej warta osobnego artykułu.

Kiedy miały miejsce ostatnie lęgi płomykówki na naszym terenie?

Płomykówka (Tyto alba) to jedna z dziesięciu żyjących w Polsce sów. Jej liczebność szacuje się obecnie na ok. 1 250 par, z uwzględnieniem skrytego życia ptaka i idącej za tym trudności w określeniu krajowej populacji. Na obszarze powiatu namysłowskiego ostatnim znanym (potwierdzonym podczas inwentaryzacji ornitologicznej z lat 1998-2003) stanowiskiem lęgowym tej sowy była wieża i strych kościoła Wniebowzięcia NMP we Włochach. Okazjonalny pobyt płomykówek stwierdzono wówczas także w kościołach w Bąkowicach i Zawiści, gdzie znajdowano wypluwki. Za stanowiska opuszczone uznano wtedy kościoły w Bukowie Śląskiej, Dąbrówce Dolnej, Fałkowicach, Kamiennej, Kowalowicach, Rychnowie oraz Woskowicach Małych.

Czy inwentaryzacja prowadzona była tylko w kościołach?

Warto jednak pamiętać, że prowadzący badania ornitolodzy swoje obserwacje prowadzili jedynie w obiektach sakralnych. Inwentaryzacja z lat 1977-1987 potwierdzała bowiem gniazdowanie płomykówek na wieżach ratuszowych, basztach murów obronnych, fabrycznych kominach, wiejskich zabudowaniach gospodarczych oraz w opuszczonych pustostanach. Być może sytuacja tego pożytecznego ptaka na terenie Ziemi Namysłowskiej jest bardziej optymistyczna niż opracowaniu panów Gorczewskiego, Betlei, Dobosza i Hadasia.

Gdzie żyją płomykówki?

Sowę tę spotkać można na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy. W Europie zamieszkuje wszystkie kraje, oprócz Półwyspu Skandynawskiego, Mołdawii i Rosji. Jej łacińska nazwa oznacza „Białą sowę”, polska wydaje się być związana ze kształtem oczu ptaka, świecącym w ciemności jak ogniki. Obie płcie są ubarwione identycznie, samice są jednak nieco większe. Średnia długość życia płomykówki wynosi 4 lata, ale najstarszy zaobrączkowany przedstawiciel gatunku przeżył aż 15 lat.

Co wiemy o życiu tych sów?

Środowiskiem życia płomykówek są przede wszystkim osiedla ludzkie, położone w pobliżu łąk i pól. Spotkać można ją również w pobliżu zadrzewionych równin i wrzosowisk. Samce na miejsce do założenia gniazda wybierają zwłaszcza ciemne i położone na uboczu części budynków, zdarza się im zamieszkiwać dziuple oraz budki lęgowe. Przeważnie płomykówka wyprowadza w ciągu roku jeden lęg, w lata obfitujące w gryzonie mogą przeprowadzić kolejne. Ptaki te są tak zależne od dostępności pokarmu, że w latach, w których gryzoni jest niewiele, do lęgów przystępuje zaledwie około 40% zamieszkujących daną okolicę płomykówek.

Po lewej: Płomykówka na ilustracji autorstwa Władysława Siwka. Po prawej: Fotografia, której autorem jest Amadou Bahleman (Wikimedia Commons).

Jak wygląda okres lęgowy płomykówek?

W przeciętnym lęgu samica składa 4-8 jaj, wysiadując je przez kolejne 30-34 dni. Samiec dokarmia nocami partnerkę, która w okresie inkubacji jaj nie opuszcza gniazda. Pisklęta już w wieku 2 tygodni zjadają 4-5 myszy dziennie. Skoro gniazdo opuszczają dopiero po 50-60 dniach od wyklucia, to można obliczyć, że do wykarmienia przeciętnego lęgu płomykówek potrzeba około 2 000 gryzoni (nie wliczając potrzeb pokarmowych dorosłych ptaków!). Po opuszczeniu rodzinnego gniazda młode sowy będą jeszcze powracać w jego okolice, aby wspólnie z rodzicami spędzić dzień. Samodzielnymi łowcami stają się po kolejnych 3-5 tygodniach, w wieku około trzech miesięcy.

Czym żywi się płomykówka?

Płomykówki żywią się niemal wyłącznie drobnymi ssakami – myszami, nornikami i ryjówkami. Rzadziej chwytają nietoperze, drobne ptaki, płazy i owady. Polują o zmroku, w nocy i o świcie, przelatując nisko nad ziemią (polem, łąką). Ofiarę połyka w całości, niestrawione resztki usuwa 2-3 razy dziennie w postaci wypluwek. W okresie lęgowym sowy te mogą robić zapasy upolowanych gryzoni.

Jakie są przyczyny spadku liczebności gatunku?

Zmniejszanie się polskiej populacji płomykówek związane jest bezpośrednio z działalnością człowieka. Ograniczanie miejsc dogodnych do założenia gniazda (murowanie otworów wlotowych) można zahamować poprzez wieszanie budek lęgowych dla sów lub pozostawianie im dostępu do remontowanej wieży lub strychu. Innymi czynnikami obniżającymi liczebność każdej sowy są: spadek liczby gryzoni, stosowanie szkodliwych dla zwierząt środków ochrony roślin, rozbudowa dróg (nocami sowy często giną zderzając się z samochodami).

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #38

Interesują Cię artykuły o innych żyjących w Polsce sowach? Na naszej stronie internetowej znajdziesz również teksty, których bohaterami są uszatka, puszczyk, pójdźka i sóweczka.