Ptaki Ziemi Namysłowskiej #4

Bielik (Haliaeetus albicilla) to największy ptak drapieżny, który zamieszkuje na naszym obszarze. Większe od samców samice potrafią osiągać rozpiętość skrzydeł znacznie przekraczającą 2 metry, a ważyć mogą nawet niemal 7 kilogramów.

Czy bielik jest orłem?

Zależy od tego, jaki pogląd wyznaje dany ornitolog. Większość badaczy uznaje bieliki za „orłana”, ptaka bliżej spokrewnionego z kaniami niż orłami. Od tych ostatnich (np. orlika krzykliwego) różnić go miałby m. in. nieopierzony dolny fragment skoku. Inni przyrodnicy zaliczają go z kolei do grona „orłów morskich” lub rozszerzają samo pojęcie „orzeł” jako „duże ptaki drapieżne, które nie są kaniami, myszołowami, sępami, sokołami lub jastrzębiami”.

W Polsce coraz częstszy

Ptaka tego spotkać można coraz częściej, jego stale rosnąca polska populacja szacowana jest obecnie już na ponad 1 500 par. Bieliki gniazdują m. in. w okolicach Dębnika i Siedlic, ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu miały swoje siedliska w granicach Namysłowa. Spotkać można je jednak znacznie częściej – zarówno w dolinach rzecznych Widawy i Stobrawy, jak i w pobliżu stawów hodowlanych, których są częstym, choć „nieproszonym” gościem.

Po lewej dorosły bielik, po prawej osobnik młodociany.

Drapieżnik gustujący w rybach

To właśnie słodkowodne ryby stanowią główny składnik pożywienia bielików (ponad 70%). Oprócz nich żywią się również wodnym ptactwem, gryzoniami i zajęczakami. W śnieżne zimy ważnym elementem diety staje się padlina, którą nie gardzą również młode bieliki, nie mające jeszcze w pełni wykształconych dziobów i pazurów. Podobne upodobania „kulinarne” skazują wówczas je na towarzystwo innych smakoszy „nieuciekającej zdobyczy”, m. in. kruków, wron, lisów. O pokarm rybny rywalizują z kolei z nielicznymi w Polsce rybołowami (Pandion haliaetus).

Trochę tu rywalizacji, trochę tu zabawy. Swój interes w obecności bielików mają kruki (Corvus corax).

Długowieczne bieliki

Gniazdują w koronach dużych, starych drzew, rosnących na obrzeżach lasów, w pobliżu zbiorników wodnych. Samice składają od 1 do 4 jaj, które wysiadują również samce (w czasie gdy samice posilają się dostarczonym przez partnera pokarmem). Czas wysiadywania wynosi 5-6 tygodni. Najczęściej przeżywa jedno lub dwójka młodych. Po opuszczeniu gniazd rodzinnych młode bieliki często łączą się ze swoimi rówieśnikami w stada, liczące nawet 40 ptaków. Bieliki żyją na wolności do 20 lat, ptaki trzymane w niewoli potrafią przekroczyć 40 rok życia.

Ptak heraldyczny

Ze względu na swoje siedlisko (silne związki z obszarami podmokłymi) bieliki od bardzo dawna były ptakami dobrze znanymi ludziom. Jako symbol siły i dostojeństwa często stawał się ptakiem heraldycznym. Najprawdopodobniej to właśnie bielik był pierwowzorem białego orła w godle Rzeczpospolitej. Również w logo naszego stowarzyszenia znajduje się ptak, z dużą dozą pewności mogący być uznawanym za bohatera dzisiejszego artykułu.

Autorzy fotografii: Waldemar Kita i Dariusz Pawłowski.

Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018.