Ptaki Ziemi Namysłowskiej #24

Kawka zwyczajna (Corvus monedula) to jeden z ptaków, który w ciągu XX wieku niemal całkowicie zmienił swoje środowisko lęgowe. Z dziupli drzew i skalnych szczelin kawki przeniosły się na dachy miejskich budynków, na miejsca do budowy gniazd wybierając m.in. kościelne wieże, przewody kominowe i wentylacyjne.

Nie oznacza to, że kawki stały się stuprocentowymi „dachowcami”. Zamieszkują też opuszczone gniazda w koloniach swoich krewnych – gawronów (Corvus frugilegus), korzystają też chętnie z budek lęgowych. Zdarza im się również żyć w „tradycyjnym” habitacie. Często są to dziuple wykute wcześniej przez dzięcioła czarnego (Dryocopus martius) w pniach drzew rosnących z jednej strony w nadrzecznych łęgach i zadrzewieniach śródpolnych, zaś w drugiej porastających parki i cmentarze. Środowiskiem, którego unikają kawki są rozległe lasy.

Mniejsza od krewniaków

Najmniejszego z polskich krukowatych (w naszym kraju żyje siedem gatunków lęgowych tej rodziny) łatwo odróżnić od większych pobratymców. Kawki są upierzone w barwie łupkowoczarnej, z jaśniejszym odcieniem na karku i bokach szyi. Wyróżnia ją czarna „czapka”. Podgatunek mieszkający we wschodniej części kraju ma białe plamy piór na bokach szyi i nieco jaśniejszą głowę. Odgłosy wydawane przez tego ptaka tłumaczą jego polską nazwę (nie jest ona związana z zamiłowaniem do pewnego napoju) – odzywa się on urywanymi okrzykami „kaw kaw”.

Kawka w Europie, Azji i Afryce

Cztery podgatunki kawek zamieszkują obecnie obszary od Półwyspu Iberyjskiego po Mongolię i od Skandynawii po Afrykę Północną.

Żyjące w Polsce kawki są ptakami osiadłymi, na zimę nie migrują. Przybywają do nas wówczas ptaki z Rosji i Skandynawii. Krajowa populacja tego gatunku ptaków szacowana jest obecnie na około 265 tys. par lęgowych, z których najwięcej żyje na północy i wschodzie Polski. Obserwuje się jednak silną tendencję wzrostową (w 2016 roku w Polsce żyło około 40% więcej kawek niż w roku 2000), zwłaszcza w południowo-zachodniej części kraju.

Pospolitszymi krukowatymi niż kawki są obecnie sójki (ok. 500 tys. par), sroki (ok. 385 tys. par) i gawrony (ok. 280 tys. par).

Bardzo urozmaicona dieta

Pożywienie kawek jest zróżnicowane. Żywią się one zarówno pokarmem zwierzęcym – owadami, dżdżownicami i ślimakami, jak i owocami i nasionami roślin. Zdarza się, że w okresie lęgowym kawka zjada jaja i pisklęta małych ptaków, zaś zimą poluje na drobne gryzonie. Jako zwierzę miejskie, przyzwyczajone do obecności człowieka, chętnie korzystają z dokarmiania, odwiedzają też śmietniki.

Hierarchia stadna

Jak większość krukowatych, kawka to ptak niezwykle towarzyski. Zazwyczaj tworzą niewielkie stada, w których panuje ściśle ustalona hierarchia. Przejawia się ona np. tym, że samiec noszący w stadzie numer „7”, może połączyć się w parę jedynie z samicą o tej samej randze. Jeśli któryś z partnerów „awansuje” w hierarchii, to automatycznie zmienia partnerkę na taką o równej mu pozycji. Osierocone pisklęta trafiają pod opiekę innych członków stada, w dorosłym życiu przejmując pozycję stadną prawdziwego rodzica. Swoje zachowania stadne przejawiają również wobec innych ptaków, szczególnie gawronów, z którymi wspólnie żerują.

Najczęściej kawki żyją w koloniach, liczących od kilku do kilkunastu par. Zdarza im się jednak tworzyć znacznie większe stada, przybierające formę kolonii.

Lęgi i wychowywanie piskląt

Do lęgów polskie kawki przystępują w połowie kwietnia. W pary młode ptaki łączą się już rok wcześniej, co dotyczy zarówno osobników stadnych, jak i z populacji rozproszonych. Gniazda wyściełane są gałązkami i różnego rodzaju przydatnym materiałem, który te sprytne ptaki znajdują m. in. na śmietnikach. Samice składają 4-7 jaj, które wysiadują przez 18 dni. Samce nie biorą udziału w wysiadywaniu, ale w ciągu dnia zdobywają pożywienie dla partnerki. Po wykluciu pisklęta są przez 30-35 dni karmione przez obu rodziców, po czym opuszczają gniazdo. Nocują w jego pobliżu i uczą się samodzielnie zdobywać pokarm, w czym jeszcze przez miesiąc pomagają im rodzice.

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #23