Ptaki Ziemi Namysłowskiej #23

Pójdźka (Athene noctua) to obok sóweczki (Glaucidium passerinum) najmniejsza z gniazdujących w naszym kraju sów. Jest ptakiem wielkości kosa (Turdus merula), co czyni ją gatunkiem stosunkowo mało znanym.

Mała, mało znana i rzadka sowa

Jak już wspomniałem powyżej, pójdźka to niewielka (w porównaniu do np. puszczyka i uszatki) sowa o krępej budowie ciała. Charakteryzuje się dużą, okrągłą głową i brązowym ubarwieniem. Plamy jaśniejszych piór znajdują się na głowie ptaka, od spodu pojawiają się pola białych piór, z ciemniejszym, brązowym kreskowaniem.

W Polsce żyje obecnie około 750 par pójdziek, a tendencja jest niestety spadkowa. Wpływ na to ma na przykład coraz mniejsza ilość miejsc odpowiednich do założenia gniazda. Swoje dokładają również: intensyfikacja rolnictwa, rozbudowa sieci drogowej (częste kolizje sów z samochodami). Krajową populację pójdźki próbuje się ratować, pozostawiając jej dostęp do miejsc dogodnych do odbycia lęgu lub wręcz je tworząc (skuteczne jest wieszanie budek lęgowych, ponieważ pójdźki dość chętnie je zasiedlają).

Publikacje obdarzone zaufaniem

Bieżące występowanie pójdźki w granicach Ziemi Namysłowskiej (w jej najszerszym znaczeniu, obejmującym powiat namysłowski i gminę Rychtal) jest niepewne. Zaufaniem obdarzyliśmy kilka powstałych stosunkowo niedawno dokumentów. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Namysłów” z roku 2017 wymienia pójdźkę, jako ptaka „widywanego na obrzeżach lasów i w pobliżu zabudowań„. Gniazdowanie pójdźki w położonym tuż przy granicy powiatu Rezerwacie przyrody „Lubsza” potwierdza z kolei artykuł Pawła Fabijańskiego, opublikowany w roku 2022 na łamach czasopisma „Echa leśne„.

Od symbolu bogini po ofiarę zabononów

W starożytnej Grecji pójdźka była ptakiem poświęconym bogini mądrości Atenie (stąd jej łacińska nazwa). Sowy te licznie gnieździły się w murach Akropolu, stąd wierzono, że bogini używa ich jako posłańców. To właśnie pójdźka jest ptakiem, często ukazywanym w sztuce jako związany z Ateną symbol mądrości i wiedzy. Staropolskie wierzenia przedstawiały ją z kolei jako wieszcza śmierci. Jej głos „puuijć, puuuijć”, odbierano często jako słowa „Pójdź, pójdź, w dółek pod kościółek„. Z tego powodu bywały prześladowane i zabijane przez zabobonnych wieśniaków.

Najliczniejsza na „ścianie wschodniej”

Na świecie żyje aż trzynaście podgatunków pójdźki, zamieszkujących oprócz Europy także spore obszary Azji i Afryki. Poza tym, w Wielkiej Brytanii udało się odbudować wymarłą populację, wprowadzając osobniki sprowadzone w tym celu z zagranicy. Pójdźka zasiedla głównie tereny w pobliżu siedlisk ludzkich, można więc ją spotkać m.in. w sadach i parkach. Dawniej preferowała tereny wiejskie, obecnie coraz częściej gniazduje w miastach (szczególnie w województwach lubelskim i podkarpackim).

Głównie owadożerna

Sowy te żywią się głównie owadami (chrząszcze, łuskoskrzydłe, szarańczaki) oraz dżdżownicami. Rzadko polują na niewielkie ptaki i gryzonie (te padają jej ofiarą szczególnie zimą) lub płazy. Pożywienie zdobywają o każdej porze dnia i nocy, najbardziej aktywne są jednak o zmierzchu i świcie. Większej zdobyczy pójdźka wypatruje ze słupów, dachów i płotów, na owady poluje krocząc po ziemi.

Okres lęgowy

Na przełomie kwietnia i maja samice składają 4-5 białych, połyskujących jaj. Wysiadywane są one jednocześnie (począwszy od złożenia ostatniego jaja) przez okres 28 dni. Po kolejnym miesiącu, czyli na przełomie czerwca i lipca młode opuszczają gniazdo, uczą się latać i pod koniec sierpnia są już samodzielne. Pójdźki są ptakami osiadłymi, nie odbywają zatem wędrówek. Mroźne i śnieżne zimy potrafią niestety znacznie ograniczyć populację pójdźki, co związane jest z ograniczoną dostępnością pokarmu.

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #22