Czas pionierów #11

Ludność ziemi namysłowskiej to mozaika osób o różnym pochodzeniu. Są wśród nas przybysze (oraz ich potomkowie) z dawnych Kresów Wschodnich II RP, a także różnych regionów historycznych Polski.

Sporo z nas wywodzi się z Małopolski, Wielkopolski, Mazowsza, ziem sieradzkiej i wieluńskiej. Spotkać można tu wreszcie autochtonów – śląską ludność tubylczą i jej potomków. Pozostali oni w swojej „Małej Ojczyźnie” po zakończeniu II wojny światowej.

Najwięcej było osadników

Dane statystyczne z roku 1950 informują nas, że na obszarze powiatu namysłowskiego zamieszkiwało wówczas 25 328 osób. 6 438 z nich to ludność Namysłowa, pozostałe 18 890 osiadło na terenach wiejskich. W liczbie tej najwięcej, bo 45,51% stanowili osadnicy, przybysze z różnych regionów powojennej Polski. Pochodzili oni głównie z kieleckiego, łódzkiego i poznańskiego – przybysze z tych trzech województw stanowili wówczas 28,57% mieszkańców powiatu. Niemal identyczna grupa – 45,35%, to przesiedleńcy (oficjalnie zwani „repatriantami”) z obszaru ZSRR (w tym z przedwojennych Kresów). 6,70% stanowiła ludność autochtoniczna. Badacze – poniekąd słusznie, wliczali do niej również dzieci urodzone w powiecie namysłowskim w latach 1945-1950 i nadal w nim zamieszkałe.

Mniejsze grupy, łącznie stanowiące przed 73 laty niespełna 2,5% społeczności powiatu namysłowskiego, to: 1. Osoby o nieznanym miejscu urodzenia – 1,21%, 2. Reemigranci urodzeni na terenie innych krajów niż Polska i ZSRR w granicach powojennych – 0,76%, 3. Osoby urodzone na „Ziemiach Odzyskanych”, czyli innych niż powiat namysłowski częściach przedwojennych Niemiec przyłączonych do Polski w 1945 r. – 0,50%.

Powrót do Ojczyzny

Do Namysłowa i w jego okolice trafiali jednak również przedwojenni mieszkańcy krajów zachodniej Europy. Były to po pierwsze osoby, które wyemigrowały z Polski w latach 20-lecia międzywojennego, a po drugie potomkowie tych którzy uczyniły to w czasach zaborów. O ile na teren Górnego Śląska trafiali głównie górnicy i hutnicy, o tyle na Dolnym Śląsku nowe miejsce do życia starali się odnaleźć rolnicy i rzemieślnicy.

Interesujące świadectwo o nielicznych przybyszach, którzy dotarli na ziemię namysłowską z Francji stanowią fotografie, znajdujące się w zbiorach wrocławskiego Muzeum Historycznego – jednego z siedmiu oddziałów Muzeum Miejskiego Wrocławia. Pochodzące z archiwów działającego w latach 1944-1951 Państwowego Urzędu Repatriacyjnego zdjęcia przedstawiają transport Polaków, którzy do Namysłowa (nazwę naszego miasta przybysze zapisali jako Namysłowice) dotarli koleją. Fakt ten znajduje potwierdzenie w zasobach Archiwum Akt Nowych – w maju i czerwcu 1946 r. na punkt etapowy w Namysłowie dotarło 5 wagonów z repatriantami z zachodu. Nie jest niestety podana ilość osób, która podróżowała tymi transportami. Możemy ją jedynie oszacować na około 100 osób – zapewne dla części z nich nasza okolica stanowiła jedynie przystanek w dalszej podróży.

Źródła fotografii: 1. Muzeum Historyczne – oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia. Za udostępnienie materiału archiwalnego dziękujemy pani Krystynie Jarysz; 2. Zasoby portalu Fotopolska.

Literatura: 1. L. Kosiński, Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950 r. , Warszawa 1960; 2. M. M. Magda, Uciekinierzy, osadnicy, przesiedleńcy, autochtoni: ziemia namysłowska lat 1945-1947 w relacjach i wspomnieniach mieszkańców, Namysłów 2016; 3. B. Porzucek, Powiat namysłowski w latach 1945-1947. Problemy zarządzania i zagospodarowania, Namysłów 2016.