Ptaki Ziemi Namysłowskiej #31

„Sznur kormoranów w locie splątał się, pożegnał ciepły dzień” . W utworze „Goniąc kormorany” Piotr Szczepanik śpiewał przed laty o odchodzącym lecie. Symbolem przemijającego lata uczynił wówczas ptaki odlatujące znad mazurskich jezior. Niespodziewanie, w ostatnim czasie kormoran stał się symbolem nietypowo mroźnej w tym roku zimy.

Stada kormoranów czarnych (Phalacrocorax carbo) mogliśmy obserwować na ich zimowych koczowiskach w Dolinie Widawy, licznie widywane były też na opolskim odcinku Odry, co uwiecznił na fotografiach Łukasz Berlik, prezes zaprzyjaźnionego Opolskiego Towarzystwa Przyrodniczego.

Czarny, mały i czubaty – każdy inny

Obecnie w Polsce żyje około 30 tysięcy par kormoranów czarnych, czasem widywane są u nas również dwa inne gatunki – kormoran mały (Microcarbo pygmaeus) i kormoran czubaty (Gulosus aristotelis). Bohatera dzisiejszego artykułu spotkać można na obszarze pięciu kontynentów, nie występuje on jedynie w Ameryce Południowej i na Antarktydzie. Przysmakiem wszystkich ptaków z tej rodziny są ryby. W wypadku kormoranów czarnych stanowią one niemal 100% diety. Pozostałymi jej składnikami są skorupiaki i wodne gryzonie.

Wcale nie taki żarłoczny

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego osobnika na pożywienie wynosi około 500 gramów ryb, co stanowi mniej więcej 20% jego masy. Proporcjonalnie czyni go to mniej żarłocznym niż inni ptasi smakosze ichtiofauny – perkozy, głuptaki i alki. Jednak to właśnie kormorany i czaple siwe są symbolami szkodników stawów hodowlanych. Na ich obszarach dozwolony jest odstrzał tych ptaków (po uzyskaniu zezwolenia), na pozostałych terenach objęte są one ochroną częściową.

Wyśmienity nurek

Polując, kormoran nurkuje w wodzie, żerując blisko dna rzeki, stawu czy jeziora. Na akwenach o wysokim zarybieniu ptaki polują zespołowo – część stada płoszy ryby i zapędza je na nasłonecznione płycizny, gdzie czeka inna grupa.

Wiek zapisany w oczach

U kormoranów ciężko zaobserwować cechy dymorfizmu, obie płcie upierzone są na czarno lub ciemnobrązowo, samce są jednak większe od samic. W szacie godowej pojawiają się białe kępki piór po bokach szyi, a na głowie wyrasta niewielki czub. Wiek ocenić można po źrenicy oka, u dorosłych osobników szmaragdowozielonej, u młodocianych brązowej.

Opłaca się być pomocnym!

Wędrowna część polskiej populacji kormorana czarnego powraca z zimowisk na przełomie lutego i marca, po czym przystępuje do toków. Samce zajmują wówczas swoje gniazda w nadrzewnych koloniach i popisują się przed potencjalnymi partnerkami, przyjmując różne figury i chrapliwie skrzecząc. Część kormoranów gniazduje jednak w trzcinowiskach lub bezpośrednio na ziemi. Wtedy budową gniazda zajmuje się samica, która wybiera na partnera samca… najbardziej pomocnego w tej pracy. Podczas jedynego lęgu w roku samice składają 3-4 niebieskawe jaja. Po 23-24 dniach wykluwają się pisklęta, będące typowymi gniazdownikami. Początkowo nagie i ślepe, oczy otwierają w trzeciej dobie życia. Rodzice karmią młode w typowy również dla pelikanów i głuptaków – zwracając nadtrawione ryby oraz wodę do dziobów piskląt. Mając dwa miesiące podrostki potrafią latać, a w połowie sierpnia opuszczają kolonię, w której przyszły na świat.

Najliczniejsze w Dolinie Dolnej Odry

Ponieważ odchody kormoranów są żrące, to drzewa na których funkcjonują ich kolonie z czasem obumierają. Ptaki przenoszą się potem w nowe miejsca. Największe w Polsce kolonie kormoranów czarnych znajdują się w Dolinie Dolnej Odry, zwłaszcza nad Zalewem Szczecińskim i Jeziorem Dąbie.

Ptaki Ziemi Namysłowskiej #30