Ptaki Ziemi Namysłowskiej #21
Spośród pięciu żyjących w naszym kraju przedstawicieli ptasiej rodziny gołębiowatych największym jest grzywacz (Columba palumbus). Przeciętny osobnik ma ciało o długości 43 cm, a rozpiętość jego skrzydeł wynosi 73 cm. Masa waha się w zależności od płci oraz pory roku, samce mogą ważyć nawet 0,7 kg.
Strojny w kolorowe piórka
Od innych gołębi grzywacza wyróżnia krępa sylwetka, przez którą sprawia mylne wrażenie ptaka ociężałego. Upierzenie niebieskoszare, głowa zielonkawa, pierś winnoczerwona, przechodząca na brzuchu w róż. Nazwę ptak wziął od kontrastujących z głową i piersią białych piór na bokach szyi.
Smakosz szpinaku i brukselki
Naturalnym środowiskiem grzywaczy są lasy liściaste i mieszane. Od połowy XIX wieku te gołębie rozpoczęły migrować do miast, gnieżdżąc się w w sąsiedztwie człowieka, w dużych ogrodach, parkach i na skwerach. Żywią się przede wszystkim pędami i nasionami roślin, drobnymi owocami i ślimakami. Latem i jesienią dieta wzbogaca się o pozostałe na polach po żniwach i zbiorach ziarna zbóż i resztki warzyw. Na zachodzie Europy letnimi przysmakami grzywaczy są szpinak i brukselka.
Producent „ptasiego mleczka”
Do lęgów grzywacze przystępują już w lutym i do września mogą wyprowadzić z gniazd aż cztery lęgi piskląt (przeważnie 1-2 jaja w każdym). Gniazda zakładają na drzewach, krzewach i wysokich budynkach. Wysiadywanie trwa 16-17 dni. Godne uwagi jest to, że przez pierwsze pięć dni życia pisklęta karmione są „ptasim mleczkiem” – typową dla gołębi mleczną wydzieliną, powstającą w wolu rodziców. Następnie zaczynają żywić się tym co ptaki dorosłe, a gniazdo opuszczają po miesiącu. Samice przystępują później do kolejnego lęgu, a opiekę nad dorastającymi pisklętami przejmują samce. Grzywacze są zresztą ptakami bardzo towarzyskimi, po okresie lęgowym tworzą stada, liczące nawet ponad 200 osobników.
Niemal milion par
Polska populacja grzywaczy wynosi obecnie około 900 tysięcy par. Najczęściej spotykany jest na Pomorzu i w okolicach Warszawy. Liczebność gatunku z roku na rok wzrasta, zwłaszcza w południowej części kraju. Oczywiście wpływ na to ma udana zmiana środowiska życia. Jako jedyny z polskich gołębi grzywacz jest gatunkiem łownym. Polować na nie można od 15 sierpnia do 30 listopada. W przeciwieństwie do części gatunków, znajdujących się wśród tzw. „parszywej trzynastki’, polowania na grzywacze nie mają większego wpływu na stabilność ich liczebności.
Na zimę do Afryki?
Obecnie na świecie żyją cztery podgatunki grzywacza, zamieszkujące tereny od portugalskich Azorów po Rosję i Iran. Izolowana populacja występuje również w Kazachstanie i Uzbekistanie. Zimowiska położone są w północnej Afryce, Grecji, Azji Mniejszej i Indiach. Ze względu na zmiany klimatyczne stały się gatunkiem osiadłym, coraz rzadziej podejmującym jesienne wędrówki.
Krewni grzywacza
Pozostałe żyjące w Polsce gołębiowate to: gołąb miejski (Columba livia forma urbana), siniak (Columba oenas), sierpówka (Streptopelia decaocto) i turkawka (Streptopelia turtur). W porównaniu do krewniaków grzywacz jest ptakiem najliczniejszym, choć wielkością populacji niewiele ustępuje mu sierpówka. Warto zauważyć to, że w latach 2013-2015 zimy w położonym w województwie świętokrzyskim Suchedniowie spędzał okaz turkawki wschodniej (Streptopelia orientalis) nieznanej płci.
Autor fotografii: Dariusz Pawłowski. Źródło fotografii: Zasoby portalu Wikimedia Commons.
Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. Trendy liczebności ptaków w Polsce (red. D. Ochocińska i T. Chodkiewicz), Warszawa 2018.
