Fontanna na namysłowskim rynku

Podczas jednej z rozmów namysłowsko – historycznych moje zdziwienie wzbudził fakt, iż nie wiemy, kiedy powstała znajdująca się obok ratusza fontanna. Nieporozumienie budzą także kwestie zwierzątka trzymanego przez namysłowskiego Putta. W tym miejscu wielkie ukłony dla pana Czesława Kowalczyka, który rozpoczął temat.

Delfin czy jesiotr?

Jeszcze dziś możemy przeczytać na jednej ze stron sygnowanych przez Urząd Miejski w Namysłowie – witrynie Stobrawskiego Zielonego Szlaku, iż jest to delfin. Naszych urzędników, czy też osobę odpowiedzialną za stronę, trzeba byłoby wysłać pod fontannę, by dobrze się temu przyjrzeli. Na pewno jest to ryba, nie ssak i zapewne jest to jesiotr atlantycki (może wymarły bałtycki). Daty powstania zabytku różnią się i nie zawierają niestety notek bibliograficznych. Padają daty 1911-12 i 1912-13. Zmotywowało to mnie do tego, by nieco „pogrzebać”. Jedyne co ustaliłem to fakt iż na pewno nie zbudowano jej przed rokiem 1914.

Pocztówkowe wizerunki ratusza z lat 1905 i 1911.

Odpowiedź znajdziesz w literaturze

W niemieckojęzycznej pracy z 2003 r. pt. Die Akademie für Kunst und Kunstgewerbe zu Breslau: Wege einer Kunstschule 1791-1932, Tom 5, autorstwa Petry Hölscher, strona 78, możemy znaleźć informacje na temat konkursu i wykonania fontanny w Namysłowie, oto streszczenie:

„W roku 1914 starostwo namysłowskie ogłosiło konkurs na wzniesienie publicznej studni (fontanny) w formie zlecenia dla wrocławskiej szkoły artystycznej. W konkursie projektu sześciokątnej studni ozdobnej w kamieniu zgłosili prace następujący artyści: Wilhelm Anders, Karl Kratzer, Marie Liebich, Paul Baron, Paul Stal i Johana Drobek, które ocenione zostały przez komisję. Do wykonania ostatecznie wybrano projekt Paula Barona, według którego wykonał go jeden z jego uczniów, Conrad Scheu, tworząc model kamiennego basenu, zwieńczonego figurą Putto z rybą i dzbanem, pod dozorem nauczycieli.

OPIS: Podkład granitowy w kształcie koła o średnicy 5,10 m. Basen studni o kształcie sześciokąta z bogato profilowanym cokole. Filary narożne utrzymane w stylu wczesnego średniowiecza, wzmocnione stalowymi prętami. Basen studni wyznacza sześć udekorowanych ornamentami kolumn. Na zwieńczeniu kolumny figura Putto [Amorek, Eros, Kupidyn – przyp. BP] z pozłacanego brązu, niosącego delfina i dzban na wodę, które służą jako rzygacze. Ozdabiający kolumnę. Putto został odlany w warsztacie akademii Gustawa Paetzolda w brązie i pozłacany w warsztacie Leopolda Schacka”.

P. Hölscher, Die Akademie für Kunst und Kunstgewerbe zu Breslau: Wege einer Kunstschule 1791-1932, Bau und Kunst, t. 5, Kiel 2003, s. 78.

Drugi ślad co do roku odnalazłem w książce Kseni Stanickiej-Brzezickiej zatytułowanej Artystki śląskie: ok. 1880-1945, a wydanej w roku 2006. Znajdujemy tam krótką notkę o jednym z artystów a właściwie artystek startujących w konkursie, potwierdzającą iż fontanna nie wybudowana została przed 1914 rokiem:

„Znana jest Marie Liebich, autorka nagrodzonego projektu kamienia pamiątkowego dla miasta Brzeg Dolny (1912/13 r.) oraz projektu fontanny dla Namysłowa (1914 r.)”

K. Stanicka-Brzezicka, Artystki śląskie: ok. 1880-1945, Toruń 2006, s. 108.

A oto i trzecia notka, a właściwie rycina, pochodząca z niemieckiego tygodnika (później dwutygodnika) architektonicznego Ostdeutsche Bau-Zeitung 1913 Abbildungen-Blatt – grafika ze strony 324 autorstwa Fritza Tarteyny przedstawia widok ratusza i placu ratuszowego przed głównym wejściem na którym brak jest fontanny.

Tytułem komentarza

Kolumna z Puttem – neorenesansowa, sam basen – prawdopodobnie neogotycki (może architekci i historycy sztuki się wypowiedzą). Pojawiają się także opisy zwierzątka: najpierw ryba a następnie delfin. Być może projekt Barona i jego opis nieco różniły się od ostatecznego wykonania przez Conrada Scheu.

Na ilustracjach fontanna na pocztówkach z 1923 i 1935 roku oraz na fotografii z roku 2018.

Artykuł o ratuszu, przy którym znajduje się bohaterka tekstu.