Ptaki Ziemi Namysłowskiej #49

„Większy od wróbla, bardziej ociężały i powolny w ruchach” – tymi słowy określił przed ponad 40 laty bohatera dzisiejszego artykułu wybitny polski ornitolog Jan Sokołowski. W porównaniu do swoich najbliższych krewnych, potrzeszcz (Emberiza calandra) to także ptak o najskromniejszym upierzeniu – na tym tle różni go to od trznadla (Emberiza citrinella), ortolana (Emberiza hortulana), wreszcie potrzosa (Schoeniclus schoeniclus).

Pospolici sąsiedzi

Trznadlowate, bo przedstawicielami tej ptasiej rodziny są wymienione gatunki, to stosunkowo pospolici mieszkańcy naszego kraju. Populacja trznadla szacowana jest na 4,15 mln par, potrzeszcza – 1,75 mln, potrzosa – 510 tys. Najrzadsze są ortolany, których żyje obecnie w Polsce około 250 tys. par. W wypadku naszego dzisiejszego bohatera ornitolodzy obserwują od przełomu XX i XXI wieku wzrost jego liczebności, połączony z rosnącym zasięgiem występowania.

Gdzież uczęszcza potrzeszcz?

Potrzeszcze żyją w Europie, Azji i Afryce. W Polsce najłatwiej spotkać je w Wielkopolsce oraz innych krainach zachodniej części naszego kraju – Pomorzu, Dolnym Śląsku, Ziemi Lubuskiej. Często jest tam ptakiem osiadłym, zimą łączącym się w spore stada. Rzadszy i wędrowny jest na wschodzie i północy kraju. Preferuje krajobraz rolniczy, w którym występują śródpolne zadrzewienia, a nawet pojedyncze drzewa. Jednak miejscem, w którym ptaki te zakładają swoje gniazda jest ziemia. Czynią to wśród pól uprawnych lub źdźbeł trawy, jako budulca używając suchych części roślin oraz włosia zwierzęcego.

Pracowity maj

Samiczki potrzeszczów składają w maju 4-5 jaj, o kremowej barwie wzbogaconej czarnymi lub brązowymi plamkami i kreskami. Wysiadywanie trwa 12-14 dni, a pisklęta opuszczają gniazdo po 9-13 dniach jako nieloty. Kolejne dni – aż do zdobycia tej niezbędnej do dalszego życia umiejętności, spędzają w pobliżu gniazda, wśród gęstych traw. Jeśli majowy lęg jest nieudany i kończy się utratą piskląt, to para powtarza cykl rozrodczy w kolejnym miesiącu.

Jako ptak krajobrazu rolniczego, potrzeszcz żywi się głównie drobnymi owadami, a także nasionami zbóż i roślin.

Literatura: 1. J. Sokołowski, Ptaki Polski, Warszawa 1979; 2. T. Wilk, T. Chodkiewicz, A. Sikora, P. Chylarecki, L. Kuczyński, Czerwona lista ptaków Polski, Marki 2020.