Nazwy terenowe i miejscowe w okręgu namysłowskim #1
Na stronie internetowej, prowadzonej przez powstałe w 1956 r. Namslauer Heimatfreunde – stowarzyszenie dawnych namysłowian, znajduje się wiele interesujących materiałów, nieprezentowanych do tej pory polskiemu czytelnikowi. Wśród nich znajduje się artykuł Fritza (Friedricha) Tarteyny pt. Die Flurnamen in der Gemarkung Namslau, co przetłumaczyć możemy jako Nazwy terenowe i miejscowe w okręgu namysłowskim.
Fritz Tarteyna był przedsiębiorcą budowlanym (jego dziełem jest m. in. hala sportowa na Placu Powstańców Śląskich oraz przebudowa ratusza) i właścicielem tartaku parowego, a jednocześnie pasjonatem historii Namysłowa. Jego artykuły odnaleźć można w archiwalnych numerach Namslauer Stadblatt z przełomu XIX i XX wieku. Po latach ich przedruki trafiały na łamy organu prasowego Namslauer Heimatfreunde, czyli wydawanego od 1956 r. Namslauer Heimatruf. Tarteyna żył do co najmniej 1940 r., Namslauer Adressbuch (księga adresowa) wymienia go wówczas z tytułem mistrza cechowego (Mauermeister) jako mieszkańca budynku przy Wilhelmstrasse 34 – obecnie Bohaterów Warszawy 30.
W ostatnim czasie podjęto starania o gromadzenie nazw terenowych odziedziczonych po przodkach i przechowywanie ich w archiwach jako pomników języka. Używanie nazw krajobrazowych ułatwiało każdemu poruszanie się po terenie w czasach, gdy nie istniały mapy. Ale i dziś zachowały swoją wartość: po pierwsze dlatego, że łatwiej się w nich [tj. mapach] odnaleźć, a po drugie, ponieważ dostarczają nam informacji o pochodzeniu osadników lub ich plemiennych poprzedników. Są również w stanie przekazać nam informacje o lokalizacji i jakości danego obszaru, a także o wydarzeniach historycznych.
Jeśli zaczniemy od oględzin naszych miedz na północ od miasta, zjedziemy z drogi krajowej do Bierutowa (dawniej Bernstadt) na Komturską Łąkę (Kommandanten Wiese), która prawdopodobnie należała dawniej do zamku. Dalej, na północny zachód za rzeźnią znajdują się Łąki Rzeźnicze (Fleischerwiesen), które od dawna należą do cechu rzeźników. Wcześniej mogły tu stać rzeźnia (Kuttelhof) lub gdanisko (Danziger Haus, tj. wieża latrynowa), które kronika [Liebich 1862, s. 48] wspomina w 1396 r. jako znajdujące się nad stawem.
Jeśli nadal będziemy podążać Szkolną Ścieżką (Schulweg), drogą graniczną, która prowadzi do szkoły w Smarchowicach Małych (Deutsch Marchwitz), to na prawo od ścieżki znajdują się pola Gally-Scholtisei. Pierwotnie nosiła nazwę Galgen-Scholtisei (Szubienicy Sołeckiej), jak wynika z księgi miejskiej, będącej w posiadaniu Hugo Wechmanna.
F. Tarteyna, Die Flurnamen in der Gemarkung Namslau
Nazwa Komturskiej Łąki związana jest z komandorią krzyżacką, która w latach 1733-1810 miała swą siedzibę w namysłowskim zamku
Na północny-zachód od rzeźni znajdowały się Łąki Rzeźnicze
Na rozwidleniu dróg do Bierutowa i Smarchowic Małych, na Piaskowych Górach (Sand Berge) stała kiedyś szubienica. W 1813 r. pochowano tu setki żołnierzy armii napoleońskiej, którzy zmarli na tyfus. Ich kości wyszły później ponownie na światło dzienne podczas pozyskiwania piasku. Piaskowa Góra [w związku z tym] przez długi czas nazywało się Górą Francuską (Franzosenberg). Część Francuzów pochowano także na Krowim Wrzosowisku (Rüheheide), później zwanym Wrzosowiskiem Sosnowym (Kieferheide), czyli w dzisiejszym Parku Północnym (…)”
F. Tarteyna, Die Flurnamen in der Gemarkung Namslau
W latach 1911-1912 u podnóży Wzgórza Piaskowego wybudowana została lecznica bonifratrów
Na miejscu dawnego wrzosowiska utworzono w II połowie XIX w. założenie parkowe
CIĄG DALSZY NASTĄPI…
Tekst: Fritz Tarteyna, [w:] http://www.namslau-schlesien.de/flurnamen.html, [dostęp: 11 II 2023 r.]
Tłumaczenie z języka niemieckiego: Mateusz Magda (TPNiZN)
Źródło ilustracji: Archiwum Cyfrowe TPNiZN
